Odciągi spalin w warsztatach samochodowych

Odciągi spalinowe (odsysacze, wyciągi) to niezbędny element wyposażenia wszystkich warsztatów samochodowych i stacji diagnostycznych. To także wyposażenie wykorzystywane w garażach straży pożarnej oraz pogotowia ratunkowego. Dość powiedzieć, że począwszy od 1991 wszystkie strażnice Państwowej Straży Pożarnej są zobowiązane posiadać w swoich garażach urządzenia do odsysania spalin.

Dlaczego to takie ważne?

Odciągi spalinowe służą przede wszystkim pracownikom warsztatów, stacji i garaży oraz osób, które spędzają tam część swojej pracy, a więc choćby strażakom czy pracownikom pogotowia ratunkowego. Mimo stosowania coraz to nowych, „czystszych” metod spalania, osoby wykonujące swoją pracę w przestrzeniach zamkniętych, gdzie auta są włączane - nawet stosunkowo krótko, ale regularnie – powinny być chronione przed niekorzystnym działaniem spalin. Spaliny zawierają cały szereg szkodliwych substancji, które w określonych stężeniach mogą doprowadzić do ciężkich zatruć, a nawet do śmierci. Jednocześnie – nie należy bagatelizować sytuacji, gdy co prawda do zatruć nie dochodzi, ale do regularnego, minimalnego podtruwania już tak. W przypadku osób spędzających kilka godzin dziennie obok co rusz włączanych samochodów jest to autentycznie niebezpieczne i może wywierać szkodliwy wpływ na ich zdrowie.

Szkodliwe wywiewanie spalin z pomieszczenia

 Część warsztatów samochodowych, zwłaszcza tych mniejszych, nie inwestuje w omawiane rozwiązania, wychodząc z założenia, że w razie co wystarczy sprowokować przeciąg i nastąpi szybka wymiana powietrza w pomieszczeniu. Do pewnego stopnia to działa, ale potrafi być też bardzo kłopotliwe – choćby zimą, gdy wietrzenie równa się nagłemu schładzaniu pomieszczenia. Inna sprawa, że wywiewanie spalin z pomieszczenia oznacza, że toksyny tak czy inaczej docierają do nas, ponadto osadzają się na odzieży i na sprzęcie. W przypadku zastosowania urządzenia do odciągania spalin, które odbiera spaliny bezpośrednio z rury wydechowej, w ogóle nie dochodzi do przedostania się szkodliwych substancji w okolice pracowników.

Co wybrać?

Istnieje kilka typów odciągów spalinowych. Wybór danego rozwiązania uzależniony jest od wykonywanej działalności oraz od tego, jak dużo przewidziano punktów, z których odsysane są spaliny. Wiąże się to też z typem pojazdów, które są obsługiwane (co innego auta osobowe, co innego ciężarówki, a jeszcze co innego samochody straży pożarnej, które pozostają w pełnej gotowości). Standardowo odciągi dzieli się na:

  • proste pojedyncze,
  • proste podwójne,
  • bębnowe,
  • kanałowe podpodłogowe,
  • kanałowe nadpodłogowe z wózkiem jezdnym.


Odciągi proste pojedyncze i podwójne oraz odciągi bębnowe to najczęstszy wybór w przypadku niewielkich warsztatów czy stacji diagnostycznych. Szczególną popularnością cieszą się tutaj rozwiązania bębnowe, które nie dość, że są wydajne w kwestii odsysania spalin, to pozwalają jeszcze na dużą elastyczność. Wyciąg bębnowy możemy przemieścić z jednego stanowiska pracy na drugie, a jeśli zachodzi potrzeba całkowicie go zwinąć. Co więcej, możemy go z powodzeniem zamontować bezpośrednio do stropu lub do ścian czy słupów z pomocą wsporników ściennych.

Odciągi kanałowe to rozwiązanie dla większych warsztatów, stacji obsługi, a także dla garaży straży pożarnej czy pogotowia ratunkowego. Szczególnie sprawdzają się w tym względzie systemy nadpodłogowe szynowe. Skonstruowane są one tak, że kanały zbiorcze zawieszone są albo pod sufitem, albo wzdłuż ścian. Kanały zbiorcze są jednocześnie jezdnią dla przesuwnych odsysaczy. Odsysacze tego typu zapewniają wysoką skuteczność odsysania spalin, ponadto są wyjątkowo efektywne i wygodne w obsłudze. To ważne, zwłaszcza, gdy na danym stanowisku pracuje się w systemie zmianowym, a do tego ilość samochodów obsługiwanych każdego dnia jest stosunkowo duża.

Przepisy prawne w zakresie stosowania odciągów spalinowych

Odsysacze są niezbędne w każdym warsztacie i stacji diagnostycznej. Ma to odzwierciedlenie w polskim prawie, które określa wymogi wobec Stacji Kontroli Pojazdów. Zgodnie z wytycznymi Instytutu Transportu Samochodowego każde stanowisko diagnostyczne w Stacji Kontroli Pojazdów powinno być wyposażone w odciąg spalinowy. Przepisy dokładnie regulują jaką konstrukcję powinien on mieć.

I tak:

  • w skład odciągu powinien wchodzić zespół wentylator-silnik;
  • przewód, którym odciągane są spaliny powinien być elastyczny, szczelny oraz wyposażony w końcówkę ssawną, umożliwiającą odebranie spalin niezależnie od konstrukcji końca rury wydechowej pojazdu;
  • końcówka ssawna przewodu wyciągowego powinna umożliwiać wsunięcie do rury wydechowej badanego pojazdu sondy pobierającej spaliny przy pomiarach toksyczności spalin lub zadymienia, zgodnie z obowiązującymi przepisami;
  • w przypadku, gdy wyciąg spalin wyposażony jest w zacisk mocujący końcówkę ssawną na rurze wydechowej pojazdu, to zacisk ten ma zapewniać pewne połączenie wyciągu i rury wydechowej. Ponadto, zacisk powinien umożliwiać szybkie rozłączenie bez użycia narzędzi wtedy, gdy pojazd opuszcza stanowisko kontrolno-pomiarowe;
  • urządzenie odsysające powinno być wyposażone w mechanizm balansowy podwieszający przewód wyciągowy w części środkowej lub w bęben samoczynnie zwijający przewód wyciągowy, względnie inny mechanizm zabezpieczający przewód ssący przed uszkodzeniem mechanicznym;
  • w przypadku odciągów z szyną przejezdną, powinny być one wyposażone w mechanizm automatycznie rozłączający urządzenie i pojazd w momencie opuszczania przez pojazd stanowiska kontrolno-pomiarowego;
  • w przypadku odciągów z szyną przejezdną, powinny one zapewniać szczelność kanału odprowadzającego spaliny na całej długości, jak również w miejscu współpracy z wózkiem przesuwnym po szynie;
  • wyciąg powinien posiadać układ sygnalizujący włączenie urządzenia.


Rozwiązania dla aut osobowych i ciężarowych

Typ i wielkość odciągu, który będzie odpowiedni dla aut osobowych, a takim, który będzie odpowiedni dla samochodów ciężarowych wynika przede wszystkim z gabarytów pojazdów i ilości spalin, które emitują.

Instytut Transportu Samochodowego tak definiuje minimalne średnice przewodu odprowadzającego spaliny:

  • 100 mm średnicy dla odsysaczy spalin do pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t,
  • 150 mm średnicy odsysaczy spalin do pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t.



Ponadto, wg założeń ITS, minimalna odporność termiczna przewodów odciągów i urządzeń mocujących urządzenie do rury wydechowej powinna wynosić 150 °C. Z kolei minimalny wydatek zespołów (przy wlocie końcówki ssawnej) powinien wynosić:

  • 400 m3/h dla urządzeń odciągających spaliny do pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t,
  • 1300 m3/h dla urządzeń odciągających spaliny do pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t.

Należy pamiętać także, że wyciąg spalin powinien być przystosowany do pracy wielozmianowej oraz zapewniać prawidłowe użytkowanie przy jednoosobowej obsłudze.