Czy jakość powietrza w szkole pozwala efektywnie przyswajać wiedzę? Czy skuteczna wentylacja może wspomóc walkę z SARS-CoV2?

Parametry powietrza wpływają na zdrowie i samopoczucie człowieka. Zła jakość powietrza sprawia, że spada koncentracja i zdolność przyswajania informacji. Człowiek czuje się przemęczony i zniechęcony do wykonywania powierzonych zadań.

Ile czasu dzieci spędzają w szkole?

Raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju „Spojrzenie na edukację 2012” informuje, że uczniowie w Polsce, w wieku 7-8 lat spędzili w szkole 656 godzin rocznie. W wieku 12-14 lat, aż 820 godzin. W sumie, dzieci między 7 a 14 rokiem życia, spędzą na nauce, w budynku szkolnym, około 6 tysięcy godzin oraz kolejne godziny w domu. Co więcej, po rozpoczętej reformie edukacji w 2017 roku, dla uczniów szkoły podstawowej, ośmioklasowej, zgodnie z „Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych”, tygodniowy plan godzin lekcyjnych, przedstawia się następująco:

Zakładając 37 tygodni nauki rocznie, okazuje się, że dzieci spędzą w szkole prawie 7,5 tysiąca godzin.

Jak wygląda sytuacja Polskich szkół?

Większość szkół w Polsce, mieści się w budynkach mających swoje lata (chociażby słynne tysiąclatki, budowane w latach sześćdziesiątych). Budynki przeważnie wyposażone są jedynie w system wentylacji grawitacyjnej, której działanie opiera się na różnicy ciśnienia. Powietrze „świeże” dostaje się do budynku, dzięki nieszczelnościom oraz przez nawiewniki okienne. Odprowadzenie powietrza zużytego, następuje pionowymi przewodami ponad połać dachu. Wentylacja grawitacyjna działa tym lepiej, im większa jest różnica temperatury na zewnątrz i wewnątrz pomieszczeń. Zimą następuje znaczna wymiana powietrza, tym samym wychładzając sale lekcyjne, natomiast przy prawie równej temperaturze na zewnątrz i wewnątrz, wentylacja w zasadzie zanika. W praktyce wentylacja grawitacyjna sprawia, że nie ma możliwości kontroli ilości oraz jakości wymienianego powietrza. Inaczej sprawa wygląda w nowo budowanych szkołach. Nowopowstałe obiekty projektuje się, uwzględniając system wentylacji mechanicznej. Stopień filtracji, który wpływa na jakość powietrza oraz ilość świeżego jest dostosowywana do wymogów prawnych oraz zapotrzebowania, z uwzględnieniem godzin i dni tygodnia. Zgodnie z „Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”, strumień powietrza świeżego wynosi 20m3/h na osobę, w pomieszczeniach na pobyt stały. Chociaż zaleca się projektowanie ilości powietrza na osobę, w wysokości co najmniej 30 m3/h.

Badania przeprowadzone w szkołach, w tzw. starym budownictwie.

Naukowcy z Katedry i Zakładu Fizyki i Biofizyki Gdańskiego Uniwersytety Medycznego przeprowadzili badania w dwóch szkołach. Wykazano, że stężenie CO2, zalecane m.in. przez Unię Europejską, w klasach jest przekroczone nawet trzykrotnie! Powoduje to zmiany w pracy organizmu i sprawia, że dzieci nie są w stanie wykorzystywać maksymalnie swojego potencjału. W dalszym badaniu, w trakcie 10 – minutowej przerwy lekcyjnej wietrzono salę, w której podczas lekcji przebywało 20 osób. Poziom CO2 po takim czasie nadal przekraczał normę. Doprowadzenie do odpowiedniego poziomu stężenia CO2, zajęło trochę ponad 20 minut. W większości szkół, w ciągu dnia, 20 minutowa przerwa jest tylko jedna. W związku z tym, sale nie mają szans na odpowiednie przewietrzenie. Okres prowadzenia zajęć w szkole, sprzyja intensywnemu wychładzaniu sal przez otwarte okna.

Jakość powietrza a zachowanie organizmu, w kontekście stężenia dwutlenku węgla.

O dobrej jakości powietrza, mówi się, jeśli zawartość CO2 mieści się w granicach od 0,03 do 0,06%. Organizm ludzki, dzięki swoim zdolnościom adaptacyjnym, pozwala zachować właściwą aktywność do stężenia 0,15%. Poza tym zakresem, można zauważyć znaczące zmiany w pracy organizmu.

  •    Przekroczenie wartości 0,15% stres metaboliczny (przyśpieszony oddech, zaburzenie kwasowo – zasadowe równowagi krwi)
  •    0,15% – 5% – zwiększenie ciśnienia krwi, powodujące uczucie duszności, niepokój, pobudzenie ośrodka oddechowego i zwielokrotnienie częstości oddechów
  •    >5% – do wcześniejszych objawów dochodzi ból i zawroty głowy, szum w uszach oraz zaburzenia postrzegania. Występuje nadmierna potliwość i przekrwienie spojówek. Akcja serca przyśpiesza powyżej 100 uderzeń na minutę.
  •    >10% – zaczynają się duszności i omamy. Człowiek czuje osłabienie i doznaje zaburzeń świadomości. Możliwe jest zapadnięcie w śpiączkę i drgawki.
  •    >20% – następuje śmierć w ciągu kilkunastu minut,
  •    >30% – powoduje zgon w sposób natychmiastowy.
    

Nawet, gdy uratowana osoba otrzyma szybką pomoc medyczną, ze względu na niedotlenienie i obrzęk mózgu, mogą wystąpić nieodwracalne zmiany w organizmie człowieka.

Stężenie CO2 w sali lekcyjnej

Na poniższym wykresie, pokazano analizę stężenia CO2 w ciągu doby, w sali lekcyjnej z wentylacją grawitacyjną (kolor czerwony) oraz przy zastosowaniu systemu wentylacji mechanicznej (kolor zielony), z zastosowaniem centrali wentylacyjnych SupraBox DELUX firmy Rosenberg. Przy braku wentylacji mechanicznej, przez większość dnia stężenie CO2 w powietrzu jest na poziomie wysoko przekraczającym zalecenia (liczne źródła, podają różne dane dotyczące górnego progu stężenia CO2, w pomieszczeniach stałego przebywania ludzi). WHO rekomenduje poziom poniżej 1000 ppm). Ppm (parts per million) to jednostka stosunku zmieszania, w dosłownym tłumaczeniu liczba części na milion (1ppm – oznacza jedną cząsteczkę zanieczyszczenia przypadającą na milion innych cząstek powietrza).

Wentylacja mechaniczna rozwiązaniem?

Jak widać na powyższym wykresie, zmodernizowanie pomieszczenia o odpowiednio zaprojektowaną wentylacją mechaniczną, zmniejsza stężenie CO2. Oprócz poprawy jakości powietrza w salach lekcyjnych, wentylacja mechaniczna ma szereg innych zalet:

  •    zapewnienie odpowiedniej ilości świeżego powietrza na osobę w ciągu godziny,
  •    oczyszczanie powietrza z pyłu i kurzu, dzięki systemom uzdatniania powietrza (dostosowanie filtrów do jakości powietrza zewnętrznego, w danej lokalizacji oraz do przeznaczenia lokalu),
  •    ograniczenie hałasu zewnętrznego, poprzez brak konieczności otwierania okien,
  •    odzysk ciepła z powietrza wywiewanego, dzięki ogrzewaniu powietrza nawiewanego, co daje oszczędność energii potrzebnej do ogrzewania,
  •    brak zimnych przeciągów i wychładzania pomieszczeń,a wpływają na zdrowie i samopoczucie człowieka. Zła jakość powietrza sprawia, że spada koncentracja i zdolność przyswajania informacji.


Człowiek czuje się przemęczony i zniechęcony do wykonywania powierzonych zadań.

Systemy SupraBox DeLuxe odpowiedzią na potrzeby szkół

Z odpowiedzią na problemy związane z powietrzem w szkołach i przedszkolach przychodzi firma Rosenberg. W porozumieniu z instytutami naukowymi, opracowano nowoczesne jednostki wentylacyjne typu SupraBox DeLuxe. Jednostki występują w dwóch rozmiarach 500H i 750H, mniejszej i większej wydajności. Wymienione centrale wentylacyjne są kompaktowymi urządzeniami do dystrybucji powietrza. Przystosowane są do montażu w salach lekcyjnych i wykładowych. Są m. in. odpowiedzią na problemy z przeciągami i dużymi stratami ciepła w sezonie grzewczym.

Zasada działania central SupraBox DeLuxe

Powietrze zewnętrzne dostarczane jest do jednostki kanałami, poprzez czerpnię powietrza, umieszczoną w elewacji budynku. Na wlocie do urządzenia znajdują się filtry powietrza. Powietrze po przejściu przez wymiennik ciepła, zostaje ogrzane do zadanej temperatury. Następnie jest nawiewane dołem, do pomieszczenia. Jest rozprowadzone równomiernie, a w wyniku konwekcji unosi się do góry, przewietrzając salę lekcyjną. Wyciąg powietrza wewnętrznego, czyli zużytego, jest realizowany w górnej lub bocznej części urządzenia, odpowiednimi króćcami. Zużyte powietrze po przejściu przez wymiennik, jest usuwane na zewnątrz poprzez wyrzutnię powietrza.

Zalety jednostki SupraBox DeLuxe

ciśnienie Kompaktowa forma pozwala na łatwą i zdecentralizowaną modernizację sal lekcyjnych. Zamontowany czujnik CO2 zapewnia odpowiednią regulację wymiany powietrza, zapewniającą odpowiednie warunki do nauki. Ze względu na zastosowanie wysokiej klasy energooszczędnych wentylatorów EC, jednostka pracuje w klasie sprawności A+. Urządzenie ma wbudowany przeciwprądowy wymiennik ciepła o sprawności do 90 %. Na podstawie badań, w jednej z zmodernizowanych szkół, firma określiła zmniejszenie zużycia energii do 50%. Zastosowanie tłumików akustycznych, w kanałach powietrza wywiewanego i nawiewanego, ogranicza emisję dźwięku, do dopuszczalnego średniego poziomu dźwięku urządzeń. Stanowi o tym norma PN_B-02151- 02:1987 +Ap.1:2015-05 „Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynku https://www.klimatyzacja.pl/fckeditor/editor/images/spacer.gifach – Część 2: Wymagania dotyczące dopuszczalnego poziomu dźwięku w pomieszczeniach”, która określa poziom średniego dźwięku od wyposażenia technicznego budynku, dla klas i pracowni szkolnych na 35 dB(A) w odległości 1 metra – p. przykładowa charakterystyka pracy jednostki SupraBox 750H.

Wentylacja mechaniczna w dobie SARS-CoV2

Pod koniec 2019 roku we wschodnich Chinach odnotowano pierwsze przypadki wirusa SARS-CoV-2. Do końca sierpnia 2020 roku na świecie potwierdzono około 24 800 000 zakażeń COVID-19. W ciągu niecałego roku cały świat się zmienił. W Polsce, śladem innych krajów, ludzie musieli nauczyć się odpowiedzialności społecznej oraz funkcjonowania w ograniczeniach rekomendowanych przez służbę zdrowia. Firmy, uczelnie i szkoły, w bardzo krótkim okresie przeszły na tryb zdalny, dzięki czemu uniknęliśmy rozprzestrzeniania się wirusa na ogromną skalę. Tegoroczny wrzesień to powrót do szkoły w nowej odsłonie – maseczek, dezynfekcji i jak najczęstszego wietrzenia sal lekcyjnych. W treści powyższego artykułu zostało napisane wiele o konieczności wymiany powietrza i o wpływie na zdrowie.

Wobec tego, należy się zastanowić, jaki typ wentylacji sal, będzie najlepszy dla szkół w okresie pandemii:

  •    naturalna – otwieranie okien i jak najczęstsze wietrzenie w salach zostało zarekomendowanie przez Ministerstwo Zdrowia. Taka wymiana powietrza będzie zachodzić tylko w konkretnych warunkach i drożnych kanałach wentylacji grawitacyjnej. Dodatkowo, przy pierwszych jesiennych ochłodzeniach korzystanie z tego sposobu będzie ograniczone, ze względu na wychłodzenie pomieszczeń. Przy zagrożeniu wirusowym, niezwykle istotna jest ciągła i stabilna wymiana powietrza. Bazowanie tylko na tej metodzie wentylacji nie będzie efektywne.
  •    wentylacja mechaniczna centralna – wentylacja mechaniczna zapewni stałą wymianę powietrza w salach oraz dostarczy wymaganą ilość świeżego. Pozwala ograniczyć potencjalne stężenie wirusa w pomieszczeniu. Powietrze nawiewane i wywiewane z sal, jest oczyszczone, przy zastosowaniu odpowiednich filtrów powietrza.
  •    wentylacja mechaniczna zdecentralizowana – centrale wentylacyjne zamontowane osobno dla poszczególnych sal są bardzo dobrym rozwiązaniem, w obecnej sytuacji. Przykładowo SupraBox DELUX pobiera powietrze z zewnątrz, uzdatnia i rozprowadza po sali. Następnie odprowadza na zewnątrz pomieszczenia. W efekcie zapewniona jest stała wymiana powietrza, stężenie wirusa jest mniejsze niż przy braku odpowiedniej wentylacji, a powietrze nie miesza się z powietrzem z innych klas, co może mieć miejsce w przypadku wentylacji grawitacyjnej. W kontekście wirusa wentylacja mechaniczna zdecentralizowana wydaje się najlepszym wyborem dla zdrowia uczniów i pracowników placówek oświaty.
    

Opcjonalnie centrala SupraBox DeLuxe może zostać wyposażona w jonizator powietrza. Pierwsze badania wpływu jonizacji na wirus SARS-CoV2 dają nadzieję na ograniczenie, w pewnym stopniu ekspansywności wirusa. Powadzone są obecnie badania nad neutralizacją patogenów poprzez dwubiegunową jonizację.

Czy szkoły stać na „luksus” czystego powietrza?

Szkoły, jako budynki użyteczności publicznej, nie leżą w sfer ze zainteresowań inwestorów prywatnych. Jednak pomocy finansowej w zakresie modernizacji obiektu mogą szukać w programach rządowych. W 2019 roku premier ogłosił planowany program termomodernizacji szkół, który ma potrwać do 2025 roku. Na jego modernizację rząd ma przeznaczyć 10 mld zł. Warto, więc zainteresować się tematem i sprawdzić możliwości. Jakość powietrza ma ogromne znaczenie dla zdrowia dzieci i personelu w szkołach oraz dla możliwości przyswajania wiedzy podczas wielu godzin nauki. Firma Rosenberg służy pomocą wszystkim zainteresowanym poprawą jakości powietrza w szkołach, przedszkolach, budynkach oświaty i innych obiektach użyteczności publicznej.

Opracowanie, redakcja: J.G

Na podstawie materiałów firmy Rosenberg

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji.