Menerga: Najnowsze technologie odzysku ciepła w energooszczędnych pływalniach

Pływalnia kryta to nie tylko estetyczne wnętrza, w których znajduje się wiele atrakcji wodnych. Użytkowników przyciąga również przystępna cena biletów, a ta zależy od kosztów eksploatacji. Te z kolei udaje się obniżyć przez mądre zarządzanie ciepłem i energią elektryczną.

Hala basenowa to obszar intensywnej wymiany masy (odparowanie wody, odprowadzenie powietrza) i przekazywania ciepła pomiędzy wodą, powietrzem oraz otoczeniem. Ideą układów energooszczędnych jest zminimalizowanie utraty ciepła przez minimalizację strat wentylacyjnych oraz odzysk ciepła ze ścieków. Istotne jest przy tym odpowiednie gospodarowanie ciepłem wewnątrz układu i przekazywanie go tam, gdzie jest aktualnie potrzebne.

Woda i powietrze = basen

Powietrze w obiektach basenowych odznacza się dużą energetycznością i entalpią o 70% większą niż w typowej klimatyzacji komfortu, co jest wynikiem znacznej zawartości wilgoci i wyższej temperatury. Obieg powietrza wykazuje się przy tym relatywnie małą inercją, sprawne systemy wentylacyjne są w stanie w krótkim czasie uzyskać wymagane parametry powietrza. Obiegi wodne charakteryzują się natomiast dużą inercją, wydłużonym procesem nagrzewania oraz pewną stabilnością parametrów termicznych. Pomiędzy wodą a powietrzem następuje ciągła wymiana masy i energii – przyjmuje się, że w trakcie odparowywania z niecki basenu pobierane jest ciepło jednocześnie z obu źródeł, przy czym większość z powietrza, nawet około 66%. Przy rozpatrywaniu zarządzania energią w budynku celowe okazuje się odwrócenie tego naturalnego procesu i przekazywanie ciepła z powietrza ponownie do układu wodnego. Mnogość odbiorników ciepła w obiektach basenowych ma istotne znaczenie. Umożliwia bowiem znaczne obniżenie kosztów ogrzewania wody basenowej w okresie przejściowym, podnosząc jednocześnie sprawność układu pompy ciepła. Przy umiarkowanej temperaturze zewnętrznej powietrze nawiewane do hali nie wymaga intensywnego ogrzewania, a ciepło odzyskane można przekazać do obiegów wodnych, które mają znacznie większą pojemność cieplną. Nowy produkt firmy Menerga®, basenowa centrala klimatyzacyjna ThermoCond® 37 służy do zarządzania ciepłem zarówno po stronie powietrza, wody basenowej jak i wody wodociągowej. Odzyskując ciepło z wilgotnego powietrza usuwanego, przekazuje je do powietrza nawiewanego do hali, do wody w basenie lub też (co jest nowością) do wody wodociągowej, uzupełniającej ubytki wody w obiegu.


Minimalizacja strat wentylacyjnych

Proces osuszania w oparciu o wykorzystanie powietrza zewnętrznego jest szczególnie kosztowny w chłodnej części roku i zależy od sprawności układu odzysku ciepła. Oczywiste jest, że im większa sprawność układu, tym większe oszczędności. Straty wentylacyjne można ograniczyć na co najmniej dwa sposoby: zwiększając sprawność układu odzysku ciepła (wymiennika płytowego oraz pompy ciepła) oraz ograniczając strumień powietrza zewnętrznego. Oba te rozwiązania znalazły zastosowanie w centrali ThermoCond® 37. Centrala wyposażona jest w wewnętrzny układ pomiarowy i regulacyjny, pozwalający użytkownikowi na określenie procentowego, rzeczywistego udziału powietrza zewnętrznego, przez co może być on w okresie zimowym zminimalizowany do wymagań normatywnych, to jest 10% strumienia powietrza. Układ pompy ciepła wspartej wymiennikiem krzyżowym wykazuje się bardzo dużą wydajnością. W wypadku pracy w recyrkulacji współczynnik wydajności grzewczej wynosi około 11, przy czym sam układ sprężarkowy wykazuje się wydajnością rzędu 6,5. Tak wysokie wartości udaje się uzyskać między innymi dzięki zastosowaniu specjalnego asymetrycznego krzyżowego wymiennika ciepła, którego średnioroczna sprawność temperaturowa w warunkach polskich wynosi około 70%, natomiast w zimowych warunkach przekracza 80%. Wymiennik wykonany jest z polipropylenu, który w przeciwieństwie do aluminium jest całkowicie odporny na agresywne warunki basenowe.

Oszczędność energii elektrycznej

Ponieważ hale basenowe wymagają ciągłej wentylacji, koszty energii elektrycznej stanowią istotny element nakładów, co również skłania do poszukiwania energooszczędnych układów wentylacyjnych. Centrala ThermoCond® 37 wyposażona jest w jednostki wentylatorowe z napędem bezpośrednim bez obudowy, z prędkością obrotową regulowaną falownikami oraz pomiarem i kontrolą rzeczywistej wielkości strumienia powietrza. W nocy wentylatory pracują ze zmniejszoną wydajnościa, co pozwala na 70% zmniejszenie zużycia prądu. W okresie użytkowania basenu centrala pracuje na pełnych obrotach, jednakże po osiągnięciu komfortu na hali obroty są płynnie regulowane i redukowane. Również układ pompy ciepła wyposażony jest w płynną regulację mocy, co pozwala dopasować zużycie energii do rzeczywistych chwilowych kosztów.

Niedoceniane źródło ciepła

Typowa pływalnia, wyposażona w zbiornik o wymiarach 25 m x 12,5 m, produkuje średnio 28 000–36 000 litrów na dobę ciepłych, tzw. „szarych” ścieków, o temperaturze 28–35ºC. Na tą ilość składają się zarówno ścieki z natrysków, jak i woda popłuczna, stosowana podczas nocnego płukania filtrów. Zważywszy, że temperatura wody wodociągowej przyjmuje wartości 6–10ºC, ścieki te stanowią bardzo dobre źródło ciepła, a instalacja ogrzewająca wodę świeżą dzięki ciepłu z wody zużytej jest ekonomicznie uzasadniona. Centrala typu AquaCond® 44/48 pozwala na odzysk ciepła w oparciu o pompę ciepła oraz przeciwprądowe wymienniki koaksjalne. Wymienniki te zapewniają co najmniej 7% sprawność odzysku, a jeśli są wspierane przez pompę ciepła, uzyskuje się współczynnik wydajności grzewczej (COP) o wartościach przekraczających 11 (z 1 kW energii elektrycznej do napędu pomp i sprężarki uzyskuje się 11 kW ciepła).

Rozwiązania techniczne

W historii rozwoju technologii odzysku ciepła ze ścieków podejmowano liczne próby zbudowania bezawaryjnych i wydajnych układów, pozwalających wykorzystać ciepło tracone z wodą „szarą”. Było to zadanie niezwykle skomplikowane, w dużej mierze z powodu trudności w utrzymaniu czystości urządzeń. Zużyta woda z natrysków niesie ze sobą frakcję zawiesinową, złożoną z tłuszczów, rozpuszczonych mydeł, włosów i innych drobnych zanieczyszczeń, które w krótkim czasie mogą spowodować zatkanie wymiennika oraz ograniczenie wymiany ciepła. Centrala AquaCond 44/48 radzi sobie wyśmienicie z tym problemem. Jest ona wyposażona w układ z kulkami czyszczącymi, które w określonych odstępach czasu są przetłaczane przez wymienniki ciepła, zdrapując jednocześnie tworzące się osady. Dzięki temu urządzenie działa bezobsługowo i nie wymaga stałego nadzoru konserwacyjnego. Na układ odzysku składa się, oprócz centrali AquaCond, również zbiornik retencyjny wody zużytej (pozwalający na zgromadzenie nadmiaru wody w okresie największego zrzutu) oraz zbiorniki wstępnie ogrzanej wody świeżej. Z tych zbiorników można zasilać zarówno instalację ciepłej wody użytkowej, jak i wody basenowej. Ważną zaletą układów na bazie central AquaCond® jest niezależność ich mocy od pory roku, gdyż bazują one na wewnętrznym źródle ciepła. Centrala dostarcza podobną moc w okresie letnim jak i zimowym. Tej zalety nie posiadają inne niekonwencjonalne metody ogrzewania, na przykład kolektory słoneczne, gdyż ich znaczenie w okresie zimowym jest marginalne


Podsumowanie

Inwestycję w wydajny i nowoczesny system zarządzania ciepłem w pływalniach krytych można porównać do zainwestowania w dobry, oszczędny samochód o niskim zużyciu paliwa. Wysokie koszty początkowe zwracają si´ z nawiązką w krótkim czasie, a decyzja zakupu kosztowniejszego systemu okazuje się rozwiązaniem najtańszym.

Autor: mgr inż. Kamil Więcek