Czystość kanałów wentylacyjnych - akty prawne
Wszyscy wiemy, jak ważna jest czystość powietrza, którym oddychamy w budynkach. Decydującym elementem, który na to wpływa jest sprawny system wentylacji systematycznie kontrolowany i utrzymywany w czystości.
W Polsce o konieczności czyszczenia instalacji technicznych, w tym czyszczenia wentylacji mówią m.in. przepisy:
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać pod względem fachowy i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej; nakładające konieczność czyszczenia i dezynfekcji układów wentylacji w obiektach służby zdrowia.
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów; nakazujące coroczne przeglądy i czyszczenie instalacji wentylacji.
- Prawo budowlane i przepisy BHP.
Bardziej szczegółowe wymagania przedstawione są w Polskich Normach: PN-83/B-3430/Az3:2000 oraz PN-73/B-03431.
Zagadnienia związane z wentylacją pomieszczeń, podane są w rozdziale 6 ww. rozporządzenia:
§ 147. 1. Wentylacja i klimatyzacja powinny zapewniać odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość, temperaturę, wilgotność względną, prędkość ruchu w pomieszczeniu, przy zachowaniu przepisów odrębnych i wymagań Polskich Norm dotyczących wentylacji, a także warunków bezpieczeństwa pożarowego i wymagań akustycznych określonych w rozporządzeniu.
2. Wentylację mechaniczną lub grawitacyjną należy zapewnić w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, w pomieszczeniach bez otwieranych okien, a także w innych pomieszczeniach, w których ze względów zdrowotnych, technologicznych lub bezpieczeństwa, konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza.
§ 148. 1. Wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną należy stosować w budynkach wysokich i wysokościowych oraz w innych budynkach, w których zapewnienie odpowiedniej jakości środowiska wewnętrznego nie jest możliwe za pomocą wentylacji grawitacyjnej. W pozostałych budynkach może być stosowana wentylacja grawitacyjna.
§ 149. 1. Strumień powietrza zewnętrznego doprowadzanego do pomieszczeń, nie będących pomieszczeniami pracy, powinien odpowiadać wymaganiom Polskiej Normy dotyczącej wentylacji, przy czym w mieszkaniach strumień ten powinien wynikać z wielkości strumienia powietrza wywiewanego, lecz być nie mniejszy niż 20 m³/h na osobę przewidywaną na pobyt stały w projekcie budowlanym.
§ 150. 1. W przypadku zastosowania w budynku przepływu powietrza wentylacyjnego między pomieszczeniami lub strefami wentylacyjnymi, w pomieszczeniu należy zapewnić kierunek przepływu od pomieszczenia o mniejszym do pomieszczenia o większym stopniu zanieczyszczenia powietrza.
2. Przepływ powietrza wentylacyjnego w mieszkaniach powinien odbywać się z pokoi do pomieszczenia kuchennego lub wnęki kuchennej oraz do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.
3. W instalacjach wentylacji i klimatyzacji nie należy łączyć ze sobą przewodów z pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych i sanitarno-zdrowotnych. Nie dotyczy to budynków jednorodzinnych i rekreacji indywidualnej.
§ 153, ust.6. Przewody powinny być wyposażone w otwory rewizyjne umożliwiające oczyszczenie wnętrza tych przewodów, a także innych urządzeń i elementów instalacji, o ile konstrukcja nie pozwala na czyszczenie w inny sposób niż przez te otwory, przy czym nie należy ich sytuować w pomieszczeniach o podwyższonych wymaganiach higienicznych.
Polska Norma PN-83/B-03430/Az3:2000. Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej określa szczegółowo strumienie powietrza niezbędne do wentylacji. Powinny one wynosić co najmniej:
- dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię gazową lub węglową - 70 m³/h,
- dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię elektryczną
- w mieszkaniu dla 3 osób - 30 m³/h,
- w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób - 50 m³/h,
- dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęki kuchennej wyposażonej w kuchnię elektryczną - 50 m³/h,
- dla łazienki (z ustępem lub bez) - 50 m³/h,
- dla oddzielnego ustępu - 30 m³/h,
- dla pomocniczego pomieszczenia bezokiennego - 15 m³/h,
- dla pokoju mieszkalnego 30 m³/h,
- dla kuchni bez okna zewnętrznego, wyposażonej w kuchnię gazową powinny mieć mechaniczną wentylację wywiewną; usuwany strumień powietrza powinien wynosić 70 m³/h.
Przepływ powietrza zewnętrznego do pomieszczeń powinien odbywać się przez:
- skrzydła okien, świetliki oraz nawietrzaki okienne, wykorzystywane do przewietrzania pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi - powinny być zaopatrzone w urządzenia pozwalające na łatwe ich otwieranie i regulowanie wielkości otwarcia z poziomu podłogi lub pomostu, także przez osoby niepełnosprawne, jeżeli nie przewiduje się korzystania z pomocy innych współużytkowników;
- nawiewną wentylację mechaniczną lub inne urządzenia nawiewne – w przypadku zastosowania w pomieszczeniach okien, drzwi balkonowych i innych zamknięć otworów zewnętrznych o dużej szczelności, uniemożliwiającej infiltrację powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej do potrzeb wentylacyjnych;
- nawiewniki (gdy okna charakteryzują się współczynnikiem infiltracji mniejszym niż 0,3 m³/(m•h•daPa2/3) – mogą być usytuowane w górnej części okna (w ościeżnicy, ramie skrzydła, między ramą skrzydła a górną krawędzią szyby zespolonej), lub w otworze okiennym (między nadprożem a górną krawędzią ościeżnicy, w obudowie rolety zewnętrznej), lub w przegrodzie zewnętrznej pod oknem.
Strumień objętości powietrza, przepływający przez całkowicie otwarty nawiewnik, przy różnicy ciśnień po obu jego stronach 10 Pa, powinien mieścić się w granicach:
- od 20 m³/h do 50 m³/h, jeśli zastosowana jest wentylacja grawitacyjna,
- od 15 m³/h do 30 m³/h, jeśli zastosowana jest wentylacja mechaniczna wywiewna, przy czym powinny zostać spełnione następujące warunki:
- w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, oświaty, wychowania, opieki zdrowotnej i opieki społecznej, a także w pomieszczeniach biurowych przeznaczonych na pobyt ludzi, nie wyposażonych w wentylację mechaniczną lub klimatyzację, okna, w celu okresowego przewietrzania, powinny mieć konstrukcję umożliwiającą otwieranie co najmniej 50% powierzchni.
- urządzenia nawiewne, powinny być stosowane zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskiej Normie dotyczącej wentylacji w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej.
Szczelność na przenikanie powietrza:
- w budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego, budynku użyteczności publicznej, a także w budynku produkcyjnym przegrody zewnętrzne nieprzezroczyste, złącza między przegrodami i częściami przegród oraz połączenia okien z ościeżami należy projektować i wykonywać pod kątem osiągnięcia ich całkowitej szczelności na przenikanie powietrza;
- w budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej współczynnik infiltracji powietrza dla otwieranych okien i drzwi balkonowych w pomieszczeniach, w których napływ powietrza zewnętrznego jest zapewniony przez nawiewniki, powinien wynosić nie więcej niż 0,3 m³/(m•h•daPa2/3), a w pozostałych przypadkach powyżej 0,5, lecz nie więcej niż 1,0 m³/(m•h•daPa2/3).
- Przeciętne mieszkanie dla rodziny 3-4 osobowej wymaga wentylacji o przepływie strumienia powietrza 150 do 175 m³/h, czyli ok. 40 m³/h na jednego mieszkańca.
- Normatywny współczynnik infiltracji wynosi od 0,5 do 1 m³/hdaPa2/3 na 1 m długości szczelin. Jedno okno dwuskrzydłowe o wymiarach 1,5 x 2 m ma łączną długość szczelin 8,5 m, a normalne drzwi ok. 6 m. Wynika z tego, że łączna długość szczelin o wymaganej normą przepustowości przepływu powietrza, powinna w przeciętnym mieszkaniu wynosić ok. 150-300 m. Aby zapewnić możliwość przepływu wymaganego przez normę strumienia powietrza, należałoby wyposażyć mieszkanie w otwory drzwiowe i okienne o powierzchni ok. 100 m². Wynika z tego, że:
- okna muszą mieć możliwość przepuszczania okresowo większego strumienia powietrza (np. przy wzroście zawartości wilgoci w powietrzu w pomieszczeniu);
- powinna istnieć możliwość łatwego regulowania strumienia powietrza napływającego do pomieszczenia;
- system regulacyjny powinien działać niezależnie od obecności i woli mieszkańców, bez angażowania energii zewnętrznej.
PRAWO BUDOWLANE
(DzU 2000, nr 106, poz. 1126).
Normuje zagadnienia związane z projektowaniem, budową, utrzymaniem i rozbiórką obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach.
Art. 61.1. Obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę:
1)okresowej kontroli, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu technicznej sprawności:
a.elementów budynków, budowli i instalacji narażanych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu,
b.instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska,
c.instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych, wentylacyjnych)
2)okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu sprawności technicznej i wartości użytkowej całego obiektu budowlanego, estetyki obiektu oraz jego otoczenia (...).
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 16 kwietnia 1999 roku w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych wraz ze związanymi z nimi instalacjami i urządzeniami technicznymi, zwanych w tekście rozporządzenia "budynkami" (DzU 74/99).
§ 13.1. Warunki i sposób użytkowania urządzeń technicznych i instalacji oraz wyroby użyte do ich naprawy i konserwacji nie mogą powodować pogorszenia właściwości użytkowych czynnika dostarczanego za pomocą tych urządzeń i instalacji.
§ 22.1. Instalacje i urządzenia wentylacyjne powinny w okresie ich użytkowania zapewniać możliwość skutecznej wymiany powietrza w pomieszczeniach zgodnie z warunkami złożonymi w projekcie.
§ 22.2. Instalacje i urządzenia wentylacyjne, w okresie ich użytkowania powinny być utrzymane w stanie technicznym zapewniającym sprawność i niezawodność funkcjonowania.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 16 czerwca 2003 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU 2003 , nr.121, poz. 1138).
Rozdział 7 pt. Instalacje i urządzenia techniczne:
§ 30.1. W obiektach, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych:
1) od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych – co najmniej raz w miesiącu jeśli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej.
2. W obiektach, o których mowa w ust. . należy usuwać zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych co najmniej raz w roku, jeśli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowania.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 kwietnia 2004 roku w sprawie wymagań higienicznych w zakładach produkujących lub wprowadzających do obrotu środki spożywcze (DzU 2004 nr 104, poz.1096)
§ 3. Budynki i pomieszczenia zakładów planuje się, projektuje oraz buduje z uwzględnieniem ich odpowiedniego usytuowania i wielkości, w taki sposób, aby:
1) umożliwić odpowiednią obsługę, czyszczenie lub dezynfekcję, zapewnić unikanie lub minimalizowanie zanieczyszczeń pochodzących z powietrza oraz zagwarantować odpowiednią przestrzeń roboczą, umożliwiającą wykonywanie wszystkich operacji w warunkach higienicznych;
§ 7.1. W pomieszczeniach zapewni się, stosowanie do potrzeb, grawitacyjną lub mechaniczną wentylację, wykluczającą możliwość przepływu powietrza z obszaru zanieczyszczonego do obszaru czystego.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 22 czerwca 2005 roku na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr. 91, poz. 408, z późn. zm.) w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowymi i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej.
§ 70.2. Wentylacja mechaniczna i klimatyzacja powinna podlegać okresowemu czyszczeniu, a instalacja klimatyzacji powinna podlegać ponadto dezynfekcji.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 10 listopada 2006 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej na podstawie art. 9 ust. z dn. 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (DzU Nr 91 poz. 408 z późn. zm.).
Rozdział 6. Wymagania dotyczące Instalacji
§ 50 Instalacje i urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny podlegać okresowemu czyszczeniu nie rzadziej, niż co 24 m-ce. Dokonane czynności powinny być udokumentowane.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 czerwca 2012 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (DzU Nr 112, poz. 654, z późn. zm.).
§ 39. 1. Instalacje i urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji podlegają okresowemu przeglądowi, czyszczeniu lub dezynfekcji, lub wymianie elementów instalacji zgodnie z zaleceniami producenta, nie rzadziej niż co 12 miesięcy.
2. Dokonanie czynności, o których mowa w ust. 1, wymaga udokumentowania.
Literatura:
1. Polska Norma PN-83/B-03430/Az3:2000. Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej
2. Polska Norma PN-73/B-03431 Wentylacja mechaniczna w budownictwie. Wymagania.
3. Polska Norma PN-78/B-10440 "Wentylacja mechaniczna. Urządzenia wentylacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze.
4. PRAWO BUDOWLANE (Ustawa z dn. 7.07.1994 wraz z późniejszymi nowelizacjami).
5. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 16 kwietnia 1999 roku w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych wraz ze związanymi z nimi instalacjami i urządzeniami technicznymi, zwanych w tekście rozporządzenia "budynkami".
6. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 16 czerwca 2003 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU 2003 , nr.121, poz. 1138).
7. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 kwietnia 2004 roku w sprawie wymagań higienicznych w zakładach produkujących lub wprowadzających do obrotu środki spożywcze (DzU 2004 nr 104, poz.1096).
8. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 10 listopada 2006 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej na podstawie art. 9 ust. z dn. 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (DzU Nr 91 poz. 408 z późn. zm.).
9. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 czerwca 2012 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (DzU Nr 112, poz. 654, z późn. zm.).
Opracowanie redakcja www.klimatyzacja.pl, www.ogrzewnictwo.pl [AJ],
Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji
