Z jakimi przepisami prawnymi warto się zapoznać przy wyborze pompy ciepła?

Generalnie pompy ciepła nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę, o ile ich montaż nie dotyczy budynków znajdujących się na obszarach chronionych przez konserwatora lub program Natura 2000. Przed podjęciem decyzji, którą pompę ciepła wybrać warto jednak rozpoznać wymagania i ograniczenia prawne związane z realizacją niektórych rozwiązań.


Gruntowe pompy ciepła

W przypadku pomp gruntowych konieczne jest rozpoznanie warunków gruntowych panujących na naszejdziałce. Informacje te znajdziemy w dokumentacji geologiczno-inżynierskiej, która zgodnie z Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414) jest elementem obowiązkowym każdego projektu budowlanego. Dodatkowo, jeżeli zdecydujemy się na zastosowanie sondy gruntowej, to gdy nasz odwiert będzie potrzebował ponad 30 m głębokości, (co zdarza się bardzo często) zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981) konieczne będzie sporządzenie projektu robót geologicznych. Projekt ten będzie musiał być wykonany zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów robót geologicznych, w tym robót, których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji (Dz.U. 2011 nr 288 poz. 1696) i podlegał będzie zgłoszeniu w Starostwie. Prace będzie można rozpocząć dopiero po upływie, co najmniej 30 dni od dnia przedłożenia projektu, pod warunkiem, że starosta w tym czasie nie zgłosi, w drodze decyzji, sprzeciwu. Warto wiedzieć, że gdy planowana głębokość odwiertu ma przekroczyć 100 m lub gdy odwiert planowany jest na terenach górniczych, to będzie istniał dodatkowy obowiązek wykonania i zatwierdzenia we właściwym Okręgowym Urzędzie Górniczym planu ruchu zakładu górniczego. Natomiast budowa poziomego wymiennika gruntowego podlega jedynie procedurze zgłoszenia – wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi odpowiedniemu ze względu na miejsce prowadzenia prac. Tu również prace można rozpocząć dopiero po upływie, co najmniej 30 dni od dnia przedłożenia projektu, pod warunkiem, że właściwy organ w tym czasie nie zgłosi, w drodze decyzji, sprzeciwu. Warto również przed zasypaniem wymiennika dokonać inwentaryzacji geodezyjnej po wykonawczej, aby w przyszłości uniknąć ewentualnych kolizji uzbrojenia wymiennika z innymi instalacjami. Inwentaryzację taką przeprowadza na zlecenie inwestora uprawniony geodeta.

Pompy ciepła powietrze-woda

Korzystanie w Polsce z wód gruntowych lub powierzchniowych reguluje Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz.U. 2017 poz. 1566) i jeżeli nasza pompa ciepła zakłada pobór wód powierzchniowych lub podziemnych oraz ich późniejsze odprowadzenie w ilości przekraczającej 5 m3 na dobę to obejmuje nas procedura sporządzenia operatu wodno- prawnego i uzyskanie pozwolenia wodno- prawnego.

Pompy powietrzne

W przypadku pomp powietrznych przetłaczane przez wentylatory duże ilości powietrza mogą powodować dość głośny szum. Warto, więc zwrócić uwagę na hałas, jaki emitują. O ile w przypadku jednostek umiejscowionych wewnątrz budynku możemy ograniczyć poziom akustyczny, generowanych odgłosów wyciszając pomieszczenie, w którym urządzenie pracuje, o tyle w przypadku jednostek zewnętrznych nie jest to już takie proste. Tymczasem zgodnie z Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. 2007 nr 120 poz. 826) obowiązkiem właściciela nieruchomości jest zachowanie na granicy działki odpowiedniego poziomu hałasu, który dla terenów o zabudowie jednorodzinnej wynosi 50 dB w ciągu dnia i 40 dB nocą. Należy, zatem sprawdzić, czy emitowane szumy nie będą przeszkadzały nam, lub naszym sąsiadom i przede wszystkim szukać urządzeń o odpowiednio niskim poziomie generowanego hałasu, a także dobrze przemyśleć lokalizację jednostki zewnętrznej, np. nie montować pomp ciepła w pobliżu ścian sypialni lub pokoi dziecięcych.

Czy chłodzenie pompą ciepła w okresie letnim jest możliwe?

Rewersyjne pompy ciepła

Obecnie część producentów ma w swojej ofercie pompy ciepła z funkcją chłodzenia, zwanych rewersyjnymi. W tym celu wykorzystuje się obieg odwrócony pompy w stosunku do normalnego trybu jej pracy. W zależności od rodzaju pompy i jej wyposażenia nadmiar energii cieplnej może być odprowadzany na zewnątrz, do dolnego źródła ciepła, lub może być przekazywany do podgrzania wody użytkowej czy wody w basenie.

Chłodzenie bezpośrednie – natural cooling

Drugim sposobem na chłodzenie pomieszczeń w lecie jest bezpośrednie wykorzystanie płynu niezamarzającego krążącego w dolnym źródle ciepła do schłodzenia budynku. Można więc wykorzystać naturalny chłód, w którym wystarczy wymiennik ciepła, zawory trójdrożne oraz pompa obiegowa. Układ jest sterowany przy pomocy regulatora, który uruchamia pompę i otwiera zawory. Ciepło z obiegu grzewczego poprzez wymiennik ciepła jest odbierane i zwykle odprowadzane na zewnątrz budynku. Zaletą takiego rozwiązania jest stosunkowo niski wydatek energii elektrycznej, która jest potrzebna do zasilenia wyłącznie pompy obiegowej. Należy jednak pamiętać, aby automatyka sterująca zabezpieczała powierzchnie chłodzone przed wykropleniem na nich wilgoci (punkt rosy).

 Jaką instalację zastosować: split czy monoblok?

Inwestor w trakcie rozważania zakupu pompy ciepła musi dokonać jeszcze jednego wyboru. Czy zdecydować się na jednostkę Split, czy Monoblok ?

Pompa ciepła typu Split

Jest to model pompy ciepła, który składa się z dwóch rozdzielonych elementów: jednostki zewnętrznej, tzw. agregatu oraz jednostki wewnętrznej, która w obudowie zawiera skraplacz, grzałkę elektryczną i pompę obiegową dla układu wodnego. Jednostki łączy instalacja chłodnicza. Jednostkę wewnętrzną można zamontować w pomieszczeniu gospodarczym, garażu, a nawet łazience. Jednostkę zewnętrzną montuje się przy budynku. Dużą zaletą modelu jest fakt, że nie trzeba martwić się o zamarznięcie wody w wymienniku, ponieważ instalacja hydrauliczna znajduje się wewnątrz budynku. Urządzenie typu Split pozwala również podłączyć bezpośrednio do jednostki wewnętrznej instalację wężownicy zasobnika CWU. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu w wewnątrz urządzenia zaworu trójdrogowego. Pozwala to na montaż mniejszej ilości komponentów w instalacji ciepłej wody użytkowej oraz sprawne zarządzanie pracą zaworu z poziomu sterownika pompy ciepła. Dodatkową zaletą jest to, że w przypadku braku dostaw energii układ nie ulegnie zamarznięciu. Wadą jest konieczność wykonania instalacji chłodniczej przez podmioty posiadające odpowiednie uprawnienia (F-gazowe). Obowiązek wykonywania kontroli szczelności układu chłodniczego występuje jeżeli układ zawiera odpowiednią ilość czynnika chłodniczego. Dla pomp ciepła pracujących na R32 obowiązek ten praktycznie nie występuje.

Pompa ciepła typu Monoblok

Jest to rozwiązanie, w którym nie ma jednostki wewnętrznej – oba urządzenia są zespolone w jedną całość stanowiącą jednostkę zewnętrzną. Montaż pompy powinien być przeprowadzony przez osobę z uprawnieniami. Dodatkowo zgodnie z prawem musi on mieć m.in. uprawnienia elektryczne. Porównując jednak koszt jej zakup w stosunku do urządzenia typu split, okaże się, że będzie trzeba ponieść wyższe koszty inwestycyjne (m.in. przez konieczność dokupienia i instalacji dodatkowych elementów instalacji). Warto wiedzieć, że bez względu na to, na który model pompy ciepła padnie wybór, split czy monoblok, jednostki osiągną tę samą wydajność! Różnica występuje w sposobie montażu, zajmowanej powierzchni oraz w cenie zakupu. Zaletą tego rozwiązania jest zwarta konstrukcja oraz brak konieczności wykonywania instalacji chłodniczej i corocznych przeglądów kontroli szczelności. Pompa ciepła typu monoblok to urządzenie estetyczne, zaizolowane akustycznie, więc cichsze podczas pracy oraz zabezpieczone termicznie.

Jaki wpływ ma wybór pompy na koszty eksploatacji?

Świadomość Polaków odnośnie do rozwiązań ekologicznych stale rośnie. Możliwość wykorzystania pomp, jako źródła ciepła do ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody w miejsce standardowego kotła, sprawia, że stają się coraz bardziej popularne. Wraz z rozwojem technologii wzrosła też znacząco ich efektywność. Im urządzenie ma wyższą sprawność, tym koszt jego eksploatacji spada. Obecnie stosuje się wysokosprawne sprężarki, inwertery oraz nowe czynniki chłodnicze. Zarówno bezszczotkowe silniki ze stałym magnesem wykorzystywane w sprężarkach, jak i charakteryzujące się dużą precyzją elektroniczne zawory rozprężne są wysokoefektywne i powodują obniżenie kosztów eksploatacji. Wszystkie te czynniki podnoszą opłacalność inwestycji. W celu ich oszacowania należy porównać omówione już wcześniej współczynniki COP lub SCOP, pamiętając o porównaniu urządzeń dla tych samych parametrów i obliczeń według tych samych norm. Dopełnieniem zalet zastosowania pomp ciepła może być tanie źródło energii, jakim jest instalacja fotowoltaiczna.

Na jakie dofinansowania lub ulgi możemy liczyć, jako inwestorzy?

W Polsce w 2019 roku została odnotowana rekordowa sprzedaż pomp ciepła. Najwięcej z nich to pompy w układzie powietrze – woda. Popularność tego rozwiązania można przypisać wysokiej efektywności energetycznej urządzenia (aspekt proekologiczny), lecz także możliwości pozyskania dofinansowania z różnych programów dotacyjnych.

Program Czyste Powietrze. Dotacje wsparciem walki ze smogiem

Największy polski program dotujący walkę ze smogiem skierowany jest do osób fizycznych. Został zaplanowany na lata 2018– 2029. Jego celem jest poprawa efektywności energetycznej budynków mieszkalnych oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Program zakłada dofinansowania oraz dotacje z przeznaczeniem na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego. Natomiast Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej stworzył bazę urządzeń i materiałów spełniających wymagania programu Czyste Powietrze. Aby móc skorzystać z programu należy być właścicielem/współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub wydzielonego w budynku jednorodzinnym lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą. Beneficjenci zostali podzieleni na dwie grupy dochodowe: o podstawowym i podwyższonym poziomie dofinansowania. Roczny dochód w podstawowej grupie dofinansowania nie może być większy niż 100 000 zł rocznie. Nie przelicza się go na członka gospodarstwa, tak jak to jest w przypadku podwyższonego poziomu dofinansowania. Aby móc skorzystać z podwyższonego dofinansowania należy spełnić dodatkowy warunek. Przeciętny miesięczny dochód na jednego członka ich gospodarstwa domowego nie przekracza kwoty 1 400 zł w gospodarstwie wieloosobowym albo 1 960 zł w gospodarstwie jednoosobowym. Dochód w obu przypadkach należy potwierdzić zaświadczeniem wydawanym przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (zgodnie z Art. 411 ust. 10 g Ustawy: Prawo Ochrony Środowiska).

Dotacje w liczbach dotyczące pomp ciepła

Na stronie http://czystepowietrze.gov.pl/wez-dofinansowanie/ znajduje się tabela określająca maksymalne dotacje dla poszczególnych kategorii kosztów kwalifikowanych.

Aktualne informacje o programie znajdują się na stronie https://czystepowietrze.gov.pl/.

W celu dodatkowego obniżenia kosztów inwestycji można skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej wprowadzonej w 2019 roku. Właściciele budynków już istniejących, mogą odliczyć nawet 53 000 zł z tytułu poniesionych kosztów.

Uwaga: Jeżeli podatnik skorzystał już z dofinansowania z rządowego programu „Czyste Powietrze”, nie może uwzględnić powtórnie tych samych wydatków w odliczeniu ulgi termomodernizacyjnej. Jednak nie oznacza to, że korzystając z dotacji „Czyste Powietrze”, nie można skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej. W jej rozliczeniu należy jednak uwzględnić tę część poniesionych wydatków, która nie otrzymała uprzednio dofinansowania z dotacji z „Czystego Powietrza.

Finansowe wsparcie, czyli Polreff

Program zainicjowany przez Europejski Bank Rozwoju i Odbudowy, który oferuje wsparcie finansowo – technologiczne. Stworzono Wirtualnego Doradcę Technologicznego, czyli zbiór urządzeń o wysokich parametrach energooszczędności. Dane urządzeń są weryfikowane przez niezależnych doradców programu. Certyfikaty Technologii Energooszczędnej otrzymały tylko wysokiej jakości urządzenia. Dzięki pozyskaniu certyfikatów beneficjent ma gwarancje spełnienia wymogów technicznych m.in. programu Czyste Powietrze czy ulgi termomodernizacyjnej. Program daje możliwość uzyskania preferencyjnego kredytowania na zmianę sposobu ogrzewania na bardziej ekologiczny.

Podsumowanie

Jak każde nowe technologie pompy ciepła są tematem, któremu należy poświęcić więcej uwagi przed dokonaniem wyboru. Obecnie wiele firm oferuje doradztwo techniczne w tym zakresie oraz specjalnie stworzone, bezpłatne konfiguratory pomocne przy doborze pompy i akcesoriów. Do wielu firm można się także zwrócić o wsparcie w uzyskaniu dofinansowania z rządowych programów. W poradniku staraliśmy się przybliżyć podstawy i omówić najważniejsze kwestie, które trzeba wziąć pod uwagę przy wyborze oraz zakupie pompy ciepła. Warto rozważyć montaż urządzeń pozwalających zaoszczędzić energię, zwłaszcza w kontekście energochłonnej instalacji ogrzewania.

Najlepsze produkty w swoich kategoriach, wybrane na podstawie opinii ekspertów oraz ilości sprzedanych sztuk.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

Opracowanie redakcja (M.K)

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.klimatyzacja.pl