Wszechmocny hałas cz.1

Kto wie ile decybeli wytwarza tło dźwiękowe wnętrza domu a ile klimatyzator? Jaki był najgłośniejszy dźwięk w dziejach ziemi?

Spis treści

  1. Definicja hałasu
  2. Jak działa ucho?
  3. Wpływ hałasu na organizmy ludzi
  4. Co to jest akustyka?
  5. Akustyka pomieszczeń
  6. Skala oceny natężenia dźwięków
  7. Źródła hałasu w klimatyzacji
  8. Metody pomiaru poziomu hałasu
  9. Sposoby na ograniczenie hałasu



Hałas zagraża zdrowiu ludzi narażonych na jego działanie, a szkodliwość hałasu została niejednokrotnie udowodniona. Ma negatywny wpływ na samopoczucie i koncentrację. Niestety jest zjawiskiem dość pospolitym. Wszechobecnym!. Trudno jest go całkowicie wyeliminować. Dlatego musimy nauczyć się rozpoznawać zagrożenia i skutecznie z nimi walczyć. Hałas klimatyzatora w bloku może stać się przyczyną.


1. Definicja hałasu

Są to zazwyczaj dźwięki zbyt głośne i subiektywnie odbierane jako bezcelowe. Reakcja na hałas jest typowo osobnicza i zależy w dużej mierze od nastawienia słuchacza. W większości przypadków narastające natężenie dźwięku jest odbierane jednoznacznie negatywne. Związane jest to z wydatkowaniem dużych ilości energii związanych z walką organizmu z niesprzyjającym bodźcem. Do hałasu niestety nie można przywyknąć. To, co nazywamy przyzwyczajeniem, jest adaptacją organizmu, która wiąże się ze zmianami patologicznymi.

2. Jak działa ucho?

Narząd słuchu jest przetwornikiem mechaniczno-elektrycznym.

Konwersja bodźców fizycznych następuje podczas pracy ucha środkowego, a dane przekazywane są do ucha wewnętrznego; stamtąd nerwem przedsionkowo-ślimakowym kierowane są do mózgu. W drodze przez zawiłości układu impulsy kilkakrotnie doznają przemiany. Na początku nośnikiem informacji jest powietrze; po kolejnej zmianie inicjatywę przejmuje mechanika układu kostnego; w ślimaku zmiany ciśnienia zmieniają dźwięk w sekwencję impulsów elektrycznych, które docierając do mózgu, przebiegają poprzez sieć neuronową jako fala zmian elektrochemicznych. Narażając narząd słuchy na częste odbieranie dźwięków powyżej 110-120 decybeli lub hałas o mniejszym natężeniu, ale permanentnie atakujący ośrodek słuchowy, można doprowadzić do trwałego i nieodwracalnego uszkodzenia delikatnej struktury. Lekarze klasyfikują zmiany na czterech poziomach, piąty oznacza całkowitą głuchotę.



3. Wpływ hałasu na organizmy ludzi

Hałas jest groźny dla ustroju ludzkiego ciała. Skutki hałasu mogą stać się przyczyną wielu dolegliwości. Oto zestawienie zależności, w których poziom hałasu ma zasadniczy wpływ na reakcje organizmu:

  • około 70 Dd − pojawiają się zmiany wegetatywne, czyli zachodzące bez udziału świadomości we w pełni sprawnym ustroju.
  • powyżej 75 Db − jest przyczyną zespołów chorobowych w różnych obszarach organizmu.
  • granica 90 Db − osłabia i długofalowo dewastuje słuch.
  • do 120 Db − może dojść do mechanicznego uszkodzenia aparatu słuchowego.
  • powyżej 130 Db − organizm ludzki reaguje nagłym i nasilającym się bólem.



Analizując wpływ hałasu na zdrowie człowieka, nasuwa się jednoznaczne stwierdzenie, że bodźce dźwiękowe mogą poczynić szkodę w ustroju bez zaangażowania świadomości.



4. Co to jest akustyka?

Jest to zespół zagadnień z obszaru fizyki i techniki obejmujący wytwarzanie, rozchodzenie i odbiór fal dźwiękowych w różnych ośrodkach. Dla przejrzystości rozważań można ją podzielić na:

  • ultraakustykę − jej domeną są dźwięki o bardzo wysokiej częstotliwości, niesłyszalne przez człowieka
  • audioakustykę − rozpatrującej dźwięki słyszalne
  • infraakustykę − czyli akustykę niskich częstotliwości.



Najwięcej z punktu „słyszenia” ludzkiego ucha, dzieje się w audioakustyce. Dzieli się ja na:

  • elektroakustykę, zajmująca się dziedziną sprzętu do wytwarzania i zapisu dźwięków z wykorzystaniem zjawisk elektrycznych i magnetycznych
  • akustykę fizjologiczną, która tłumaczy jak słyszymy dźwięki
  • akustykę pomieszczeń, badającą propagację dźwięków w pomieszczeniach zamkniętych
  • akustykę mowy, dającą odpowiedzi na pytania o aparat mowy człowieka
  • psychoakustykę, która korzystając z osiągnięć najnowszej psychologii, stara się wyjaśnić, jak ludzie postrzegają dźwięki i jak to się przekłada na poziom natężenia dźwięku
  • akustykę muzyczną, opisująca budowę instrumentów muzycznych i to, jak wytwarzają dźwięki
  • akustykę środowiskową, czyli ochronę przed hałasem.


5. Akustyka pomieszczeń

Dla różnych pomieszczeń wykonuje się ocenę akustyki. Aspekty opisujące każde wnętrze można podzielić na dwa zespoły.

− parametry obiektywne − wyznacza się w drodze pomiaru, jako konkretne wartości liczbowe; wynikają z zastosowania wzorów.

W zestawie zmiennych znajdują się:

  • poziom ciśnienia akustycznego − jako wartość logarytmiczna wyrażana w decybelach (Db).
  • czas pogłosu − charakteryzuje wzorzec zanikania dźwięku w przestrzeniach zamkniętych. Mierzony jest czas od wyłączenia bodźca do momentu zmniejszenia się natężenia o 60 Db.
  • chłonność akustyczna − będąca iloczynem powierzchni poszczególnych przegród (m²) i bezwymiarowego współczynnika pochłaniania odnoszącego się do rozpatrywanej przegrody, a także tzw. średnia ścieżka swobodna, czyli odległość pomiędzy przegrodami ograniczającymi przestrzeń.


− parametry subiektywne − są to wzorce opisowe subiektywnych odczuć ludzkich zmysłów, odnoszących się do wcześniej poruszonych wartości obiektywnych. Miarodajność takiej oceny może być zauważona, dopiero gdy zostanie przeprowadzona przez reprezentatywną grupę ludzi. Atrybuty składające się na ocenę odczuć zawierają:

  • intymność − parametr wiąże się ściśle z odczuwaniem wielkości pomieszczenia i nie ma bezpośredniego związku z kubaturą ograniczonej przestrzeni. Intymność na tym samym poziomie mogą mieć sale o różnych objętościach.
  • żywość − wartość związana z pogłosem. Ważna szczególnie w stosunku do sal koncertowych i pokojach dziennych.
  • przestrzenność − w odniesieniu do dźwięku. Jest to parametr bliźniaczy dla zespołu kilku czynników z zakresu obiektywnych, niewymienionych powyżej ze względu na nadmierną komplikację opisu.
  • klarowność − daje możliwość rozróżniania następujących po sobie dźwięków.
  • ciepłość − obejmuje ekspozycję w spektrum dźwięku tonów o niskiej częstotliwości.
  • dyfuzyjność − dająca równomierne rozłożenie akcentów dźwiękowych w przestrzeni pomieszczenia.


6. Skala oceny natężenia dźwięków

Przed zakupem nowego sprzętu lepiej wiedzieć, jaki jest dopuszczalny poziom hałasu klimatyzatora. Wybierając urządzenie klimatyzacyjne dla własnej wygody, dobrze jest mieć w świadomości system gradacji natężenia dźwięku w odniesieniu do przykładów. Prezentowane zestawienie ma charakter orientacyjny. Dla epizodów w okolicznościach przestrzeni otwartej należy pamiętać, że moc oddziaływania spada wraz z kwadratem odległości. Przykłady używane w przestrzeni zamkniętej należy rozpatrywać zgodnie z ich zwyczajowym użyciem.

  • 10 dB – liście szeleszczące na łagodnym wietrze
  • 20 dB – bardzo cicha mowa (szept)
  • 30 dB – cicha ulica bez ruchu zmotoryzowanego
  • 40 dB – tło dźwiękowe w domu
  • 50 dB – szum generowany w biurze
  • 60 dB – praca odkurzacza
  • 70 dB – wewnątrz restauracji lub darcie papieru, lub odgłosy wewnątrz samochodu
  • 80 dB – bardzo głośna muzyka w zamkniętych pomieszczeniach
  • 90 dB – ruch uliczny
  • 100 dB – motocykl pracujący bez tłumika
  • 110 dB – piła łańcuchowa
  • 120 dB – rotor helikoptera słyszany z odległości 5 metrów
  • 140 dB – startujący myśliwiec
  • 160 dB – wybuchy fajerwerków
  • 190 dB – start rakiety kosmicznej
  • 220 dB – eksplodująca bomba atomowa
  • 300–350 dB – wybuch wulkanu Krakatau w Indonezji – przewiduje się, że był to najgłośniejszy dźwięk w historii ziemi. Można go było usłyszeć z odległości ponad trzech tysięcy km.
    

Jakie osiągi może mieć klimatyzacja − normy hałasu − wszystkiego można się dowiedzieć zapoznając się z − PN-87/B-02151/02 − „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach” − ustanawia nieprzekraczalne poziomy dla hałasu, który może wniknąć do pomieszczeń dla ludzi. Lokale znajdują się budynkach mieszkalnych zbiorowego zamieszkania i użyteczności publicznej. Oraz hałasu wytwarzanego przez zamontowane urządzenia wewnętrzne i techniczne wyposażenie instalacji obiektów. Norma nie uwzględnia hałasu ultradźwiękowego i infradźwiękowego, a hałas sekcji technicznej jest rozpatrywany w oddzielnym pomiarze.

Maksymalne poziomy ekspozycji hałasu w stałych siedzibach ludzkich podzielono na dwie strefy dobowe. Są to godziny aktywności dziennej − pomiędzy 6 i 22, oraz czas ciszy nocnej − od 22 do 6. Z postanowień normy wyłączone są obiekty, dla których stosuje się odrębne przepisy − są to: szkoły muzyczne, teatry i kina, stacje telewizyjne i rozgłośnie radiowe oraz ośrodki badań akustycznych.

Dopuszczalny poziom dźwięku w pomieszczeniach przeznaczonych dla ludzi. Podczas pomiarów zastosowano filtr korekcyjny A

* Pochodzący od wszystkich źródeł



Wymieniona norma funkcjonuje w prawie budowlanym, opierając się o §326 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. określającego warunki techniczne dla budynków i ich usytuowania (Dz.U. Nr 75, poz. 690) pierwotnie zatwierdzona przez Ministra Infrastruktury w rozporządzeniu z dnia 7 kwietnia 2004 r. o zmianie w podobnym dokumencie z dnia 12 kwietnia 2002 r. dodające załącznik — Wykaz Norm Polskich z rozporządzenia (Dz.U. z 2004 r. nr 109, poz.1156), a obecnie zatwierdzając normę w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 r., zmienia rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim podlegają budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 56, poz.461). Do tego doszło nowe rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 10.XII. 2010 r., które zmienia rozporządzenie o warunkach technicznych jw. (Dz.U. Nr 239, poz.1597).

 Przeczytaj część drugą

Opracowanie, redakcja: B.J.

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji.