Leczenie nawiewu - stropy laminarne w pomieszczeniach czystych

Stropy laminarne w pomieszczeniach czystych

Sale operacyjne wymagają szczególnego rodzaju nawiewu – laminarnego, zwanego też tłokowym. W obszarze roboczym, obejmującym łóżko, personel medyczny i stół z narzędziami, nie może zachodzić mieszanie powietrza nawiewanego z powietrzem wewnętrznym, gładka struga powietrza wypycha powstające w tym obszarze zanieczyszczenia w kierunku odpowiednich wywiewników. Taki sposób wymiany powietrza mają zapewnić stropy laminarne (sufity nawiewne).

Stropy wymagają precyzyjnego zaprojektowania, gdyż nawet niewielkie zmiany parametrów powietrza mogą zakłócić laminarny charakter przepływu, co w przypadku sal operacyjnych niweczy sens wentylacji. Producenci stropów laminarnych i praktycy zwracają uwagę na te elementy projektu, które mają największe znaczenie dla późniejszej prawidłowej eksploatacji.

Prędkość wypływu

Prawidłowa prędkość musi być stosunkowo niska, ale jej zbytnie obniżenie może spowodować, że struga straci charakter laminarny. Jak podają Krzysztof Kaiser i Andrzej Wolski, opierając się na wieloletnich doświadczeniach, prędkość wypływu strugi nie powinna być niższa niż 0,21 m/s. Autorzy powołują się też na źródła, które ostrzegają przed obniżeniem prędkości poniżej wartości 0,19 m/s. Producenci, którzy wzięli udział w naszym zestawieniu, często podają wartość optymalną 0,24 m/s, znakomita większość zaleca prędkości nie niższe niż 0,15 m/s. Jeśli projektant wie, jaki strop zastosuje w opracowywanym przez siebie projekcie, powinien dobierać prędkość ze środka zakresu podanego przez producenta. Zwracamy też uwagę, że jeszcze kilka lat temu za prędkości optymalne uznawano wartości z zakresu 0,3 do 0,5 m/s. Obecnie przyjmuje się, że jeśli projektując nie wiemy, jaki strop będzie pracował z daną instalacją, należy przyjmować prędkość wypływu z zakresu 0,22 – 0,25 m/s. Producenci przypominają też projektantom, by opracowując specyfikację wybierali strop z laminaryzatorem (rozdzielaczem) zaleconym dla danego rodzaju stropu. Zdania wśród producentów są podzielone – polecana jest zarówno perforowana blacha stalowa, jak i tkanina poliestrowa. Zmiana rodzaju laminaryzatora może sprawić, że zmieni się też prędkość wypływu. Struga o małej prędkości jest bardziej podatna na oddziaływanie ruchów konwekcyjnych, powodowanych choćby przez obecność personelu medycznego. Sprawia to, że wypływ traci charakter laminarny i powstają strefy przepływu mieszanego.

Zabezpieczenia przed turbulencją

Zachowanie odpowiedniej prędkości służy utrzymaniu laminarnego charakteru przepływu. Nawet starannie zaprojektowany pod względem hydraulicznym strop może jednak źle pracować, jeśli nie uwzględni się czynników, które muszą powodować zaburzenia strugi. Po pierwsze, projektanci czasami popełniają błąd, dobierając powierzchnię stropu dokładnie odpowiadającą obszarowi roboczemu. Na granicach strugi następuje mieszanie powietrza nawiewanego z powietrzem wewnętrznym – jeśli obszar roboczy jest taki sam, jak powierzchnia stropu, część obszaru roboczego znajdzie się w tej tzw. strefie przejściowej. Dlatego zawsze trzeba zwrócić uwagę na to, jaki jest efektywnie chroniony obszar roboczy. Producenci, którzy biorą udział w naszym zestawieniu, podają przykładowo, że dla powszechnie stosowanego obszaru roboczego 2,8 x 2,8 m właściwy będzie strop o wymiarach 3,0 x 3,0 m.

Po drugie, projektując strop, należy wiedzieć, gdzie i jakie lampy przewidział projekt technologiczny. Niektóre lampy mocno nagrzewają się, przez co powodują ruchy konwekcyjne, zakłócając przepływ laminarny. Konstrukcja niektórych stropów przewiduje też przepust na lampę lub jego wykonanie. Sami producenci zalecają, by stosować lampy bezcieniowe lub lampy wyposażone w odpowiedni otwór – ich oddziaływanie na charakter przepływu jest mniejsze.

Recyrkulować czy nie?

Recyrkulacja ma znaczenie dla energooszczędnej pracy stropu, co biorąc pod uwagę dużą liczbę wymian powietrza i wysokie przepływy nie jest bez znaczenia. Jednak ze względów higienicznych niektórzy producenci w ogóle nie przewidują recyrkulacji; inni nie rekomendują, podkreślając, że recyrkulacja powinna być skonsultowana z technologiem i specjalistą ds. higieny; inni zalecają recyrkulację w oparciu o wytyczne ASHRAE lub norm DIN. Zgodnie z tymi dokumentami, minimalna ilość powietrza świeżego przy recyrkulacji wynosi 1200 m3/h, a stopień recyrkulacji (udział powietrza recyrkulowanego w całkowitym przepływie) to maksymalnie 30% (ASHRAE) lub 1/3 (DIN). Powietrze musi przejść przez filtry o takiej samej klasie jak powietrze świeże.

Temperatura i opory

Producenci bardzo stanowczo podkreślają, że nawiew nie może dogrzewać pomieszczenia (w zestawieniu podajemy zalecaną różnicę temperatur między pomieszczeniem a nawiewem) oraz przypominają o konieczności kontroli zabrudzenia filtrów i ich wymianie. Najczęściej wartość oporu końcowego to dwukrotna wartość oporu początkowego, a pomiar spadku ciśnienia realizowany jest podobnie, jak dla nawiewników.