Dnia 16 wrześnie 1987 roku podpisany został Protokół Montrealski, który jest pierwszym aktem prawnym, poruszającym tak dużą skalę tematykę związaną z eksploatacją płynów roboczych o bardzo niskiej temperaturze wrzenia. W następstwie tego dokumentu powstało mnóstwo norm określających urządzenia i eksploatacje urządzeń pracujących z czynnikami chłodniczymi. Skutkowało to również określeniem odpowiednich kompetencji osób zajmujących się tego typu urządzeniami.
W roku 2000 na Terenie Unii Europejskiej powstała norma o nazwie PN-EN 378. Norma składa się z czterech normalizacji prawnych określając zagadnienia dotyczące urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych oraz pomp ciepła:
Normę PN-EN 378 podzielono na 4 bloki tematyczne:
W omawianej normie PN-EN 378 zawarte zostały wymagane kompetencje i kwalifikacje osób pracujących z urządzeniami zawierającymi czynnik chłodniczy. Wymagania są sklasyfikowane według zadań realizowanych przy urządzeniach.
Norma podaję że:
Każda osoba oraz przedsiębiorstwo muszą posiadać certyfikat jeżeli ich działalność w zakresie urządzeń chłodniczych obejmuje:
Kwalifikacje zawodowe (świadectwo odbywania nauki, wiedza zawodowa, biegłość, doświadczenie) muszą być potwierdzone certyfikatem. Certyfikat taki jest pobierany przez centrum egzaminacyjne. Każda osoba która ubiega się o uzyskanie certyfikatu musi wykazać się doświadczeniem praktycznym. Osoby bez wykształcenia technicznego muszą wykazać się 6 letnia praktyką zawodową, osoby które ukończyły 2 letnią szkołę techniczną powinny posiadać 2 letnią praktykę zawodową, natomiast osobą z wykształceniem wyższym wystarczy roczna praktyka.
Taki certyfikat ważny jest przez 5 lat. Po upływie tego czasu komisja egzaminacyjna może odnowić certyfikat na taki sam okres ważności po zdaniu egzaminu ogólnego i kierunkowego (obowiązujące dyrektywy, ustawy, bezpieczeństwo). Może dojść również do cofnięcia certyfikatu przez niezależny organ certyfikujący w przypadku dopatrzenia się nieetycznego zachowania osoby posiadającej certyfikat.
Certyfikat wydawany jest w trzech kategoriach:
Unia Europejska kładzie duży nacisk w sprawie posiadania potwierdzonych kwalifikacji zawodowych. Wiąże się to oczywiście z bezpieczeństwem i ochroną środowiska, dlatego CEN (Europejski Komitet Normalizacyjny) opracował normę PN-EN 13313 „Instalacje ziębnicze i pompy ciepła – Kompetencje personelu”. Norma została przyjęta przez CEN 12 listopada 2001 roku, natomiast w Polsce została zatwierdzona przez Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego w dniu 3 kwietnia 2003 roku.
Norma PN-EN 13313 już na wstępie podaję że w związku z wykorzystywaniem w instalacjach i urządzeniach chłodniczych substancji wpływających niekorzystnie na środowisko, wszystkie osoby pracujące w tym zakresie (wytwarzanie, naprawa, kontrola, obsługa) winny posiadać odpowiednie kompetencje.
Określono tu procedury służące ocenie kompetencji osób zajmujących się urządzeniami chłodniczymi (projektowanie, konstruowanie, instalowanie, kontrola, badanie, rozruch, eksploatacja i likwidacja). Nie dotyczy to jednak osób które wykonują zadania według instrukcji i są nadzorowane przez osobę posiadająca odpowiednie kompetencje oraz osób pracujących w ramach wytwarzania przy założeniu kontroli i procesu i sprawdzeniu przez osobę posiadającą odpowiednie kompetencje.
Pojęcie personel jest dokładnie zdefiniowane przez normę: personel są o osoby odpowiedzialne za projektowanie, konstruowanie, instalowanie, przeprowadzanie przeglądów, badanie i dopuszczenie do eksploatacji, obsługę, konserwację, naprawę, wyłączanie z eksploatacji i likwidację instalacji chłodniczej i jej części.
Norma definiuje również pojęcie kompetencji. Osoba kompetentna to taka która posiada wiedzę i umiejętności w celu wykonywania zadań na poziomie określanym w przedmiotowej normie, przy jednoznacznym rozumieniu problemów występujących przy danym zadaniu oraz która rozumie dlaczego zaleca się wykonanie zadania w dany sposób. W dokumencie określone są również wiadomości i doświadczenie jakim powinien przejawiać personel.
Norma PN-EN 13313 deklaruje podział personelu na trzy kategorie:
Dobór czynników roboczych powinien być przeprowadzany z wyjątkowym uwzględnieniem ich wpływu na środowisko oraz przydatności do danej instalacji. Oddziaływanie czynnika chłodniczego na środowisko uzależnione jest od zastosowania i szczelności instalacji, jej rodzaju, ilości napełnienia oraz obchodzenia się z nim. W tym celu powstał wskaźnik TEWI (całkowity równoważnik efektu cieplarnianego). Wyznacza on udział urządzenia w powiększaniu globalnego ocieplenia. Wskaźnik ten pozwala zauważyć że nawet jeśli wyprodukowane zostanie urządzenie idealne pod względem szczelności i zastosowana w nim zostanie substancja nieszkodliwa dla atmosfery pozostanie problem produkcji energii elektrycznej czyli urządzenie będzie miało pośredni wpływ na środowisko.
Opracowanie: redakcja