Klimatyzowanie pojazdów samochodowych
O gwałtownie rosnącej popularności klimatyzatorów samochodowych na polskim rynku najlepiej świadczy ilość promocji opartych o te urządzenia organizowanych przez dystrybutorów niemal wszystkich marek samochodów. Doszło już do tego, że klimatyzacje stają się skuteczną dźwignią sprzedaży nowych samochodów segmentu C i D nawet zimą. Widać więc, że przekonanie o zaletach posiadania klimatyzacji stało się powszechne wśród klientów salonów samochodowych i jedynie brak gotówki powoduje, że wybór większości nabywców pada na samochody pozbawione klimatyzatora.
Prawie wszystkie współcześnie produkowane modele samochodów mogą być wyposażane opcjonalnie bądź standardowo w klimatyzację jeszcze na taśmie montażowej. Najwygodniejszą sytuację stworzyli sobie ci producenci, którzy przewidzieli możliwość sklimatyzowania samochodu nie tylko w fabryce, ale również w warunkach warsztatowych. Pozwala to doposażać samochody u dealerów – zależnie od oczekiwań konkretnego klienta. Łatwiej jest przecież sprzedać samochód kosztujący np. 40 tysięcy zł oferując możliwość zamontowania w nim klimatyzacji za 5 tysięcy zł, niż od razu oferować ten samochód za 45 tysięcy zł z klimatyzacją.
Niestety, na ogół klimatyzacja montowana w warunkach warsztatowych jest wyraźnie droższa od klimatyzacji montowanej fabrycznie, co wynika z dużej pracochłonności montażu i konieczności wymiany niektórych elementów pojazdu. Tylko nieliczni producenci samochodów przygotowują konstrukcyjnie swoje pojazdy do zabudowy klimatyzacji na tyle, by montaż całego urządzenia trwał około 1 godziny (bez napełniania) i nie wymagał wymiany żadnych, bądź tylko nielicznych i niezbyt drogich części.
Nie podważa to jednak twierdzenia, że taniej lub drożej sklimatyzować można praktycznie każdy samochód. Do zdecydowanej większości modeli samochodów spotykanych na naszym rynku dostępne są klimatyzatory przeznaczone do zabudowy w warunkach warsztatowych. Klimatyzatory te muszą być dostosowane do konkretnego modelu pojazdu, a to ze względu na zabudowę parownika i układu sterowania w sposób zintegrowany z fabrycznym układem grzewczo - wentylacyjnym samochodu. Bardzo istotna jest również wersja silnika i jego osprzętu, do którego dostosowana jest zabudowa sprężarki klimatyzatora oraz skraplacza z wentylatorami.
Na polskim rynku dostępne są klimatyzatory wytwarzane przez wielu wyspecjalizowanych producentów. Niektórzy wytwarzają urządzenia tylko do kilku modeli samochodów jednej marki, inni rozbudowują swoją ofertę do setek urządzeń i budują własną sieć serwisową w całej Europie i jej okolicach. Tą właśnie drogą konsekwentnie podąża włoska firma Diavia, która ostatnio po przejściu pod skrzydła koncernu Delphi coraz szybciej poszerza swoją ofertę rynkową.
Dzięki temu zmiany zauważalne w najnowszych katalogach firmy Diavia oraz w samych produktach, pozwalają dość precyzyjnie zorientować się w tendencjach panujących na europejskim rynku klimatyzacji samochodowych.
Samochody osobowe
Ze względu na rosnący udział samochodów wyposażanych standardowo w klimatyzatory na taśmach montażowych, przestała rosnąć ilość zestawów oferowanych do zabudowy w różnych modelach samochodów osobowych. Paradoksalnie, zestawy klimatyzacyjne do zabudowy warsztatowej są coraz trudniej dostępne do dużych i drogich samochodów, które Ze względu na rosnący udział samochodów wyposażanych standardowo w klimatyzatory na taśmach montażowych, przestała rosnąć ilość zestawów oferowanych do zabudowy w różnych modelach samochodów osobowych. Paradoksalnie, zestawy klimatyzacyjne do zabudowy warsztatowej są coraz trudniej dostępne do dużych i drogich samochodów, które prawie w 100 procentach są klimatyzowane jeszcze przed opuszczeniem fabryk. Za to klimatyzację bez problemów mogą obecnie dokupić nabywcy samochodów segmentu A i B. Wzrost wymagań klientów powoduje, że klimatyzacje do zabudowy warsztatowej stają się coraz bardziej wyrafinowane konstrukcyjnie i coraz częściej są dla użytkownika nie do odróżnienia od klimatyzacji montowanych fabrycznie. Nieco zaskakuje utrzymujący się od kilku lat na stałym (i niezbyt wysokim) poziomie udział domontowywanych klimatyzacji automatycznych (ze sterowaniem elektronicznym). Okazuje się, że klienci bardzo chętnie widzieliby na desce rozdzielczej panel sterujący takiego urządzenia, jednak kiedy dochodzi do rozmowy o kosztach, to zapał ten gwałtownie opada. Póki co podejście nabywców do automatycznej klimatyzacji jest podobne, jak przed kilku laty do ABS-u i poduszek powietrznych: wszyscy chcą to mieć, ale prawie nikt nie jest gotów za to zapłacić. Jeśli jednak porównanie jest trafne, to klimatyzacje automatyczne staną się za kilka lat popularne nawet w tańszych i mniejszych samochodach. Samochody dostawcze i mikrobusy Zestawy klimatyzacyjne do nowych modeli samochodów dostawczych konstruowane są obecnie przez firmę Diavia w ekspresowym tempie. Zdarza się, że klimatyzator znajduje się w naszej ofercie jeszcze przed polską premierą samochodu, do którego jest przeznaczony. Z reguły klimatyzator dostępny jest w wersji z parownikiem przednim (do wersji skrzyniowej i dostawczej) lub z dwoma parownikami (do wersji osobowej). Często parownik tylny połączony jest z dodatkową nagrzewnicą, co pozwala utrzymać komfort podróżowania we wszelkich warunkach klimatycznych. O ile parownik przedni umieszczany jest pod deską rozdzielczą w sposób analogiczny, jak w samochodach osobowych, to wskazanie typowego rozwiązania zabudowy parownika tylnego nie jest możliwe. Stosuje się zarówno parowniki umieszczane na podłodze tuż za siedzeniem kierowcy, jak i podwieszane do dachu w tylnej części pojazdu. Stosuje się też różne systemy rozprowadzenia klimatyzowanego powietrza. W krótkich nadwoziach najprostsze jest zastosowanie poprzecznego tunelu nawiewowego umieszczonego pod dachem, w pojazdach długich konieczne jest użycie jednego bądź dwóch kanałów podłużnych. Jeżeli samochód wyposażony jest fabrycznie w kanały wentylacyjne w części pasażerskiej, to są one wykorzystywane do rozprowadzania klimatyzowanego powietrza. Klimatyzując pojazd tego typu trzeba szczegółowo dostosować oferowane urządzenie do wersji pojazdu. Największe znaczenie ma długość pojazdu, wysokość dachu, rozplanowanie wnętrza, ilość miejsc dla pasażerów i kubatura wnętrza.W tego typu pojazdach nie stosuje się automatycznego sterowania uważając, że wynikający z tego wzrost ceny nie jest dostatecznie rekompensowany przez odczuwalną poprawę efektów działania klimatyzatora.
Zabudowy specjalne
W ostatnich latach Diavia uruchomiła na dużą skalę programy produkcji elementów do zabudów specjalnych pod nazwami Diavia Frigosoft i Diavia Aura. Pierwszy z nich przeznaczony jest dla użytkowników pojazdów z zabudową izotermiczną, którzy chcą w przedziale ładunkowym utrzymać temperaturę w zakresie od 0OC do +12OC. Pod maską silnika zabudowywana jest sprężarka, skraplacz i niektóre inne elementy systemu schładzania powietrza. W izotermicznym przedziale ładunkowym instalowany jest parownik z wentylatorami, który w rozwiązaniu firmy Diavia nie posiada elementów zabudowywanych na dachu pojazdu. W kabinie kierowcy instalowany jest elektroniczny sterownik sytemu, który pozwala ustawić żądaną temperaturę oraz sterować niezliczoną ilością parametrów pracy sytemu. Na szczęście dla użytkowników dość starannie dobrano wartości parametrów przyjmowanych domyślnie przez układy sterujące, dzięki czemu można ustawić temperaturę schładzania, a o reszcie spokojnie zapomnieć. Urządzenia Diavia Frigosoft dostępne są do większości małych i średnich samochodów dostawczych spotykanych na rynku.
Program Diavia Aura obejmuje setki zespołów i komponentów przeznaczonych do tworzenia układów klimatyzacyjnych w zabudowach specjalnych wykonywanych według oczekiwań klienta. Możliwy jest dobór parowników, nagrzewnic oraz parowników zintegrowanych z nagrzewnicami o różnych mocach, kształtach i łączenia ich z różnorodnymi systemami kanałów rozprowadzających powietrze.
Program Diavia Aura adresowany jest także do firm eksploatujących wszelkiego typu ciągniki, maszyny budowlane i robocze. W połączeniu z szeroką ofertą sprężarek, wsporników, skraplaczy i wszelkich innych niezbędnych elementów daje to możliwość sklimatyzowania prawie każdego pojazdu według wymagań klienta. Możliwe jest też uruchomienie produkcji dodatkowych komponentów i wykonania serii klimatyzatorów przeznaczonych do zabudowy przez producenta pojazdu.
Samochody ciężarowe Podobnie jak w samochodach osobowych, szybko rośnie udział rynkowy pojazdów sklimatyzowanych już w fabrykach. Tutaj również coraz trudniej znaleźć klimatyzator przeznaczony do zabudowy w dużym i drogim pojeździe, za to większy jest wybór klimatyzatorów budowanych z przeznaczeniem do mniejszych ciężarówek. Należy zakładać, że właściciele tego typu pojazdów przestają uważać klimatyzator wyłącznie za element służący komfortowi kierowcy, rozumiejąc że klimatyzowana ciężarówka nieco szybciej i znacznie bezpieczniej będzie przewozić ładunki, co czyni z klimatyzatora bardzo opłacalną inwestycję.
Podsumowanie Jak można było to odgadnąć już dobrych kilka lat temu, wzrost popularności klimatyzatorów na polskim rynku jest bardzo szybki i nic nie wskazuje, by miało się to zmienić. Powszechne ostatnio oferowanie klimatyzacji w nowych samochodach za darmo lub za symboliczną dopłatą utrudniło znacznie ich sprzedawanie za normalną cenę, jednak wynikiem takich działań będzie gotowość klientów do choćby odpłatnego wyposażania swoich następnych samochodów w klimatyzację (wtedy za darmo dostaniemy pewno nawigację satelitarną). Klimatyzatory w droższych samochodach będą standardowo instalowane przez producentów, ale powstanie też zapotrzebowanie na doposażanie w klimatyzację samochodów używanych – taka sytuacja istnieje obecnie w bogatszych krajach Europy. W samochodach segmentów A i B klimatyzacja fabryczna będzie dostępna tylko w najdroższych wersjach, do pozostałych samochodów trzeba ją będzie domontowywać na życzenie klienta. Szybko będzie rosnąć zapotrzebowanie na zabudowy specjalne, ale najszybszego wzrostu należy oczekiwać w zapotrzebowaniu na fachową obsługę serwisową samochodowych układów klimatyzacyjnych.
Autor: Jacek Wojnar
Webasto Petemar Sp. z o.o.
