Filtrowentylacja, czyli oczyszczanie powietrza na stanowisku pracy
W Polsce wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS, NDSCh lub NDSP) i najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy są określane i publikowane w Dzienniku Ustaw w formie rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (ostatnio Dz. U. 2018, poz. 1286 ze zm.). Są to wartości obowiązujące prawnie i stanowią podstawowe kryterium oceny narażenia i ryzyka zawodowego, związanego z obecnością szkodliwych czynników w środowisku pracy oraz wytyczne dla projektantów.
Cele i podstawy prawne stosowania filtrowentylacji
Do tych czynników szkodliwych należą m.in. pyły szlifierskie czy lutownicze, dymy spawalnicze, trociny oraz niemiłe zapachy, powstające na niektórych stanowiskach pracy. Do odpylania i oczyszczenia powietrza wykorzystywana jest filtrowentylacja. Poza usunięciem zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników, filtrowanie powietrza poprawia warunki pracy, co wpływa korzystnie na samopoczucie ludzi i zwiększa ich wydajność pracy. Pozwala także na niedopuszczenie do wszelkich wypadków związanych z zanieczyszczeniem powietrza i związanym z tym zagrożeniem życia.
Czym są urządzenia filtrowentylacyjne i gdzie są stosowane
Urządzenia filtrowentylacyjne to wyspecjalizowane urządzenia, przeznaczone do oczyszczania stanowisk pracy ze szkodliwych dla układu oddechowego człowieka substancji, zawartych w otaczającym miejsce pracy powietrzu. Substancje te występują w postaci gazów, oparów, mgieł oraz cząstek stałych. Przykładami są tu mgły olejowe, spaliny z silników pojazdów samochodowych, pyły z mąki. Zbyt wysokie stężenie substancji szkodliwych oraz niewłaściwa wentylacja stanowisk pracy stanowi zagrożenia dla życia, zdrowia i bezpieczeństwa ludzi. Np. spaliny samochodowe zawierają śmiertelnie trujący tlenek węgla, zaś pyły substancji łatwopalnych (np. mąki czy drewna) stanowią zagrożenie wybuchem. Niektóre substancje są też alergizujące, kancerogenne czy nawet radioaktywne. Ludzie oddychający zanieczyszczonym powietrzem odczuwają dyskomfort, miedzy innymi z powodu niemiłych zapachów. Ponadto niektóre substancje zawarte w powietrzu powodują szybsze zużycie, uszkodzenia czy nawet poważne awarie maszyn i urządzeń. Urządzenia filtrowentylacyjne stosowane są głównie w przemyśle, warsztatach samochodowych, laboratoriach chemicznych, biologicznych czy analitycznych, ale także i w gastronomii.
Rodzaje urządzeń filtrowentylacyjnych
Ogólnie urządzenia te dzielą się na: punktowe instalacje wyciągowe, np. odciągi stacjonarne, w tym stoły odciągowe czy odciągi mobilne oraz systemy filtrowentylacji. Najbardziej efektywne jest wychwytywanie zanieczyszczeń w miejscu ich powstawania. Systemy stosowane są w sytuacjach, gdy odciąganie stanowiskowe jest niemożliwe, np. przy spawaniu dużych konstrukcji, gdy pracownicy często zmieniają swoja lokalizację Do instalacji punktowych zaliczają się odciągi stacjonarne o różnych długościach ramion, 1 i 2-stanowiskowe, stoły spawalnicze z odciągiem, oraz odciągi mobilne w postaci wózków na kołach z filtrem i elastycznym, obrotowym ramieniem. Natomiast do systemów – filtrowentylację przestrzenną, wypierającą dymy i pyły. Przykładami się tu system push-pull, czyli nawiewno-wywiewny, składający się z przeciwległych rurociągów – wlotowego i wylotowego, podłączonych do urządzenia ssąco-filtrującego, albo CleanAirTower, czyli wieża z wentylatorem i filtrem, która oczyszcza powietrze dookoła.
Zasada działania urządzeń filtrowentylacyjnych
W filtrowentylacji przemysłowej wykorzystywana jest technologia podciśnieniowa. Urządzenia działają w obiegu zamkniętym, na zasadzie zasysania powietrza za pomocą wentylatora elektrycznego i przepuszczania go przez specjalne filtry, które usuwają z powietrza zanieczyszczenia, takie jak pyły, dymy, gazy, cząstki, olej czy tłuszcz. Oczyszczone powietrze jest następnie wdmuchiwane z powrotem do pomieszczenia. Stosowane są filtry wstępne - dla pyłów zgrubnych i drobnych - oraz filtry główne. Wg norm ISO/EN filtry te dzieli się na 17 klas: od G1 dla cząstek zgrubnych to U17 dla frakcji drobnych. Pyły zgrubne obejmują cząstki o wielkości powyżej 10 μm, natomiast drobne – poniżej tego wymiaru. Szczególnym przypadkiem pyłów drobnych są dymy spawalnicze czy mgła olejowa - wielkość cząstek nie przekracza tu 1 μm, Zaliczane są do pyłów tchawicznych i stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia. Filtry węglowe wykorzystywane są do pochłaniania szkodliwych gazów i nieprzyjemnych zapachów Szczególnym rodzajem urządzeń filtrowentylacyjnych są odpylacze, separatory albo filtry cyklonowe, nazywane w skrócie cyklonami, wykorzystywane szeroko w różnych gałęziach przemysłu do oczyszczania powietrza zanieczyszczonego suchymi pyłami o wielkości powyżej 5 µm. W zależności od wersji mogą pełnić funkcję filtra wstępnego lub końcowego. Cyklony to zbiorniki w kształcie stożka (lejka), do którego wtłaczany jest strumień zanieczyszczonego powietrza. Wewnątrz odpylacza powietrze zostaje wprowadzone w ruch wirowy, co przypomina naturalne cyklony (stąd nazwa). Cięższe od powietrza zanieczyszczenia zostają dzięki działaniu siły odśrodkowej wyrzucone z wiru, uderzają o ściany i opadają w dół do stożkowej części odpylacza, a następnie do umieszczonego pod nim zbiornika. Niektóre urządzenia filtrowentylacyjne produkowane są w wersji Ex – do pracy w atmosferze wybuchowej.
Przykłady urządzeń filtrowentylacyjnych
- Urządzenia do oczyszczania powietrza z zanieczyszczeń pyłowych i opcjonalnie gazowych powstających przy rozmaitych procesach produkcyjnych, np. pyłów suchych powstających podczas spawania oraz innych procesów technologicznych
- Zespoły filtrowentylacyjny z filtrami nabojowymi, przeznaczone do oczyszczania zapylonego powietrza z zanieczyszczeń powstających w trakcie procesów produkcyjnych z udziałem materiałów sypkich i pyłów o klasie wybuchowości ST1
- Odpylacze do usuwania wiórów powstających podczas pracy obrabiarek do drewna
- Urządzenia filtrowentylacyjne do oczyszczania powietrza z zanieczyszczeń pyłowych oraz mgły olejowej i dymów powstających na stanowiskach obróbki skrawaniem, podczas chłodzenia narzędzi emulsją wodno-olejową, a także podczas spawania.
- Urządzenia filtracyjne do oczyszczania powietrza z zanieczyszczeń pyłowych – suchych i lepkich – oraz gazowych. W szczególności nadają się do filtracji: aerozoli powstających przy procesach malowania i natryskowego niewielkich powierzchni, pyłów i gazów powstających przy cięciu i szlifowaniu tworzyw sztucznych oraz polerowania różnych materiałów, zaolejonych dymów spawalniczych z towarzyszącymi im gazami, emitowanymi podczas spawania, powietrza zanieczyszczonego drobinami tłuszczu przy wyciągach kuchennych, dokuczliwych zapachów w laboratoriach chemicznych, oparów powstających przy pracach tapicerskich, np. przy cięciu i klejeniu.
- Urządzenia specjalne do oczyszczania powietrza z zanieczyszczeń gazowych emitowanych w niewielkich ilościach w laboratoriach chemicznych, biologicznych czy analitycznych,
- Odsysacze spalin – przeznaczone do usuwania spalin wydzielanych przez pracujące silniki samochodów w warsztatach mechanicznych i stacjach kontroli pojazdów
- Okapy z wyciągiem mechanicznym, przeznaczone dla zakładów gastronomicznych. Ich zadaniem jest usuwanie pary wodnej, tłuszczu, zapachów i ciepła, które wydzielają się w kuchniach.
Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki
Opracowanie redakcja : (P.H.)
Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.klimatyzacja.pl
