Jaki filtr do rekuperatora wybrać? Jak i kiedy go wymienić?

Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, czyli rekuperacją, to jeden z systemów niezbędnych w nowoczesnych, energooszczędnych domach jednorodzinnych. Pozwala jednocześnie na uzyskanie znacznego zmniejszenia rachunków za ogrzewanie, jak i dostarczanie do wnętrz budynków czystego powietrza, wolnego od pyłów oraz innych zanieczyszczeń, co pozytywnie wpływa na zdrowie mieszkańców, zwłaszcza alergików. Jednak warunkiem poprawnego działania rekuperacji są sprawne filtry powietrza. Warto zainwestować w produkty odpowiedniej klasy, ponadto musimy także pamiętać o okresowej wymianie filtrów, podobnie jak kabinowych w samochodzie, gdyż brudne nie będą spełniały swojej roli.

Rodzaje filtrów do systemów rekuperacji

Istnieją 2 grupy filtrów do rekuperatorów: nawiewne oraz wywiewne. Filtry nawiewne oczyszczają powietrze pobierane z zewnątrz. Zatrzymują takie zanieczyszczenia, jak kurz oraz pyłki, alergeny, wirusy i bakterie. Dzięki temu do pomieszczeń domu płynie czyste świeże powietrze, wolne od szkodliwych zanieczyszczeń, które pozytywnie wpływa na zdrowie mieszkańców, zaś system rekuperacji działa efektywnie. Rodzaje filtrów nawiewnych oraz ich klasy filtracji (zgodnie z normą PN-EN 779):

• Filtry wstępne: klasy G3/G4. Zatrzymują liście, większe cząstki kurzu, owady oraz pyłki. Chronią zarówno dalsze, dokładniejsze filtry, jak i samą centralę rekuperacji. Mogą być wystarczające w miejscach o niskim zanieczyszczeniu powietrza (z dala od miast i ruchliwych dróg).
• Filtry o średniej skuteczności: klasy M5 lub M6. Wychwytują drobniejsze zanieczyszczenia cząstki, takie jak pyłki roślinne, które przeszły przez filtry wstępne.
• Filtry dokładne: klasy F7, F8 lub F9. Usuwają z powietrza bardzo drobne cząstki, takie jak pył PM 2,5 (o średnicy poniżej 2,5 mikrometra), zarodniki pleśni, roztocza oraz niektóre bakterie. Doskonale nadają się do budynków położonych w miastach o dużym zanieczyszczeniu powietrza, ze smogiem (np. Kraków czy Górny Śląsk).
• Filtry wysokosprawne (HEPA): klasy H13 lub H14. Panuje obiegowa opinia, że zatrzymują cząstki o średnicy do 0,3 mikrometra z efektywnością powyżej 99,95%. Jednak potrafią one usuwać również dużo mniejsze zanieczyszczenia. Filtry tej klasy stosowane są głównie w systemach wentylacji w miejscach wymagających najwyższej czystości powietrza, takich jak: gabinety lekarskie szpitale, laboratoria. czy niektóre zakłady przemysłowe. 

Filtry wywiewne oczyszczają powietrze usuwane z wnętrza budynku. Ich głównym zadaniem jest ochrona wymiennika ciepła w centrali rekuperacji przed zanieczyszczeniami, takimi jak kurz i inne drobne cząstki. Wpływają pozytywnie na efektywność oraz żywotność systemu. Tu także wykorzystuje się filtry różnych klas, jednak podzielono je na tylko 2 grupy:

• Filtry wstępne: klasy G3/G4. Zatrzymują większe cząstki kurzu oraz inne zanieczyszczenia, zabezpieczając wymiennik ciepła przed uszkodzeniem.
• Filtry o średniej skuteczności: klasy M5/M6. Zatrzymują drobniejsze cząstki, zapobiegając osadzaniu się pyłu na wymienniku ciepła, co pogarszałoby jego efektywność.

Pod względem budowy filtry dzielą się na :

• Harmonijkowe (plisowane). Ich zaleta jest duża powierzchnia wymiany powietrza. Sprawdzają sie zwłaszcza w rekuperatorach z przeciwprądowymi wymiennikami ciepła.
• Płaskie. Wykonane z włókniny filtracyjnej, polecane do rekuperatorów z wymiennikiem krzyżowym lub do starszych urządzeń.
• Lamelowe. Wykorzystują włókninę filtracyjną, jednak ułożenie w formie lameli powoduje wzmocnienie struktury filtra. Sprawdzą się w systemach o dużej wydajności.
• Kasetowe. Wykonane z włókniny filtracyjnej ze zbrojeniem z siatki, ułożonej w metalowej kasecie.

Brudne filtry a działanie systemu wentylacji

Brudne filtry w centrali rekuperacji negatywnie wpływają na pracę całego systemu wentylacyjnego w budynku, ponieważ znacznie osłabiają natężenie przepływu powietrza, zarówno nawiewanego i wywiewanego. W skrajnych przypadkach mocno zakurzone wentylatory mogą również ulec awarii i cały system przestanie działać. Objawami zbyt mocno zabrudzonych lub wręcz zapchanych filtrów są:

• Głośna praca rekuperatora. To najważniejszy sygnał, że filtry nadają się do wymiany, jednak mogła nawet wystąpić usterka systemu. 
• Nieprzyjemny zapach wydobywający się z instalacji.
• Woda skraplająca się na oknach (zjawisko kondensacji).

Na podstawie wykonanych przez różne firmy pomiarów można powiedzieć, że silne zabrudzenie lub nawilżenie filtra powoduje znaczne obniżenie wydajności rekuperatora. W przypadku filtrów wstępnych klasy G4 zabrudzenie powoduje, że przepuszcza on niecałe 90% powietrza, natomiast silne zabrudzenie oraz zwilżenie ogranicza objętość powietrza nawiewanego do nieco powyżej 70%. 28%. Natomiast brudny filtr o zwiększonym stopniu filtracji F7 ogranicza wydajność nawiewu również do ok. 90%, ale za to bardzo brudnego i wilgotny tylko do ok. 64% (czyli 2/3 maksymalnej dla czystego filtra). Zwiększone opory przepływu powietrza przez filtry powodują, że użytkownicy włączają wyższe biegi wentylatorów, co powoduje znacznie zwiększenie zużycia energii, co przekłada sie na wyższe rachunki za prąd. Ponadto może nastąpić awaria systemu rekuperacji, której usunięcie oznacza poniesienie niepotrzebnych wydatków.

Jak często wymieniać filtry?

Częstotliwość wymiany filtrów w rekuperatorze zależy od stopnia zanieczyszczenia powietrza w danej lokalizacji, klasy filtrów oraz zaleceń producenta urządzenia. Generalnie zalecane jest sprawdzanie stanu zabrudzenia filtrów co 3-6 miesięcy oraz ich wymiana na nowe co 6-12 miesięcy. W miejscach o wysokim zanieczyszczeniu powietrza okresy te mogą być krótsze. Niektóre centrale rekuperacji oferują funkcjonalność kontroli stopnia zabrudzenia filtrów. Wykorzystywane są tu 2 metody:

• Licznik przydatności. Sterownik centrali rekuperacji odlicza liczbę dni pozostałych do zakończenia okresu eksploatacji filtrów i podaje ją na wyświetlaczu.
• Presostaty filtrów. To czujniki różnicy ciśnień, które wykrywają sytuację, gdy zabrudzony filtr zbyt mocno ogranicza przepływ powietrze, co zostaje następnie zasygnalizowane użytkownikowi przez sterownik. Jest to metoda dokładniejsza, gdyż wykrywa rzeczywiste zabrudzenie filtrów.

Procedury wymiany filtrów

Najlepiej wykorzystać oryginalną instrukcję obsługi naszego systemu rekuperacji (ang. MVHR / HRV), która można zazwyczaj pobrać ze strony producenta. Będzie ona zawierać szczegółowe informacje na temat dotyczące marki i model urządzenia. Jednak możemy też wykorzystać taki oto ogólny poradnik:

• WAŻNE: Wyłącz i odłącz urządzenie/system od sieci zasilajacej.
• Przesuń przednie drzwiczki / kieszeń lub odkręć przedni panel (w zależności od konkretnego systemu).
• Delikatnie wyciągnij istniejące filtry z miejsca, w którym się znajdują.
• Włóż nowe filtry.
•  Zamknij przednie drzwiczki/kieszeń systemu lub przykręć z powrotem panel przedni.
• Ponownie podłącz zasilanie, włącz system i pozwól mu się ponownie uruchomić.
• Jeśli rekuperator posiada cyfrowy panel sterowania, może być konieczne zresetowanie systemu

Do wymiany filtrów zwykle nie są potrzebne narzędzia - wystarczy tylko zdjąć klapę zabezpieczającą i pociągnąć filtr za specjalne trójkątne wypustki. Niektóre centrale z panelem sterowania posiadają funkcję kreatora wymiany filtrów, dostępną z poziomu menu głównego, które prowadzi użytkownika przez cały proces. Dokładną wersję naszego rekuperatora możemy odczytać zarówno z tabliczki znamionowej, jak i ze sterownika. Ponieważ mogą one się różnić, zaleca się tę druga metodę, gdyż na pewno podaje prawdziwą informację. Specjaliści odradzają pranie czy też mycie filtrów, ponieważ ich włóknisty materiał filtracyjny straci swoje zdolności do skutecznego wychwytywania zanieczyszczeń. Produkowane są także filtry wielorazowe, które możemy oczyścić odkurzaczem, ale tylko raz.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

Opracowanie: (T.H.) Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.klimatyzacja.pl