Zanieczyszczenia powietrza w naszym domu i otoczeniu

Dzięki wentylacji mechanicznej powietrze zewnętrzne wprowadzane do budynku zostaje w pewnym stopniu oczyszczone

Jednak trudno uniknąć wdychania zanieczyszczonego powietrza, gdy jesteśmy na zewnątrz. Skład i jakość powietrza zewnętrznego zależy od lokalizacji, bliskości przemysłu czy też pory roku. Popularny i ostatnio często poruszany temat smogu to nie jedyne zagrożenie unoszące się w powietrzu. Zanieczyszczenie powodują cząstki zawieszone w powietrzu oraz mieszanina różnych szkodliwych gazów w nim zawartych. Do zanieczyszczeń zewnętrznych zalicza się między innymi ozon, tlenek azotu, lotne związki organiczne oraz tlenek węgla. Przebywając na wolnym powietrzu jesteśmy stale narażeni na szkodliwe substancje w nim zawarte. Dlatego też dbałość o nie i stałe monitorowanie jego stopnia zanieczyszczenia jest tak ważne. Prowadzone obecnie badania nad astmą, alergiami oraz innymi dolegliwościami związanymi z układem oddechowym dowodzą, że tego typu schorzenia nie byłyby obecnie tak powszechnie, gdyby zawsze dbano o wysoką jakość powietrza.

Ponad 900 różnych związków wykryto w pomieszczeniach

Międzynarodowa organizacja ELF (European Lung Foundation) wspólnie z ERS (European Respiratory Society) podaje, że przebadano próbki powietrza z pomieszczeń w budynkach o różnym przeznaczeniu. Przeprowadzono badania w domach, biurach, szkołach, stacjach kolejowych i metra. Wynikiem tych analiz było wykrycie ponad 900 różnych związków określanych jako zanieczyszczenia wewnętrzne. Okazuje się, że ich stężenie jest od 2 do 5 razy wyższe od poziomu tych samych zanieczyszczeń w powietrzu zewnętrznym. Jak to możliwe?

Zanieczyszczenia chemiczne wewnętrzne

Są emitowane głównie przez materiały budowlane i wykończeniowe. Zalicza się tu wszelkiego rodzaju ścienne powłoki malarskie, ale także materiały, tworzywa sztuczne, farby, lakiery czy kleje wykorzystywane w produkcji mebli i przedmiotów codziennego użytku. Emitują one m.in. związki węglowodorowe, w tym benzen, etylobenzen, toluen, ksylen, styren oraz inne substancje, takie jak formaldehyd czy fenol.

Inne zanieczyszczenia obecne w budynkach

• Oprócz chemicznych zanieczyszczeń wewnętrznych istnieje w budynkach szereg innych czynników szkodliwych, na które człowiek jest narażony każdego dnia. Nie ma pomieszczenia całkowicie wolnego od kurzu. Ma on niekorzystny wpływ nie tylko na alergików. Sam człowiek jest też źródłem zanieczyszczeń w pomieszczeniach poprzez wydzielanie dwutlenku węgla (CO2) i pary wodnej przy oddychaniu, praniu i sprzątaniu.
• Mimo wprowadzonego zakazu palenia w miejscach publicznych dym tytoniowy nadal jest obecny w wielu domach. Oprócz oczywistego zagrożenia, jakim są nowotwory płuc, może nasilać ataki astmy, działać drażniąco na oczy i drogi oddechowe. Należy pamiętać, że w budynkach zamieszkania zbiorowego dym papierosowy unosi się w powietrzu i dostaje do sąsiednich mieszkań przez kanały wentylacyjne, otwarte okna i nieszczelności. Mimo że jest rozrzedzony, to nadal jest szkodliwy dla zdrowia w szczególności dla dzieci, osób starszych lub z problemami oddechowymi.
• Jeszcze innym problemem są środki chemiczne używane w kuchni i łazience. Choć kontakt z detergentami jest krótki, to jednocześnie dość częsty. Najczęściej używa się ich bez środków ochrony osobistej (rękawiczek, masek czy okularów). Podczas sprzątania chemiczne wyziewy dostają się do dróg oddechowych i wnikają przez skórę do organizmu.

Zanieczyszczenia biologiczne

Są kolejną grupą szkodliwych związków, które mogą znajdować się w powietrzu. Zaliczamy do nich drobnoustroje, grzyby i pleśnie. Należy wspomnieć o instalacji wentylacji przez pryzmat związanych z nią zagrożeń biologicznych. Zanieczyszczone kanały wentylacyjne, brudne filtry w urządzeniach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych mogą prowadzić do rozprzestrzeniania się mikroorganizmów wraz z nawiewanym powietrzem. Błędy projektowe i wykonawcze na etapie powstania budynku lub w trakcie remontu w połączeniu z nadmiarem wilgoci w pomieszczeniach sprawią, że na najchłodniejszych powierzchniach może wykroplić się para wodna. Miejsca te w sprzyjających warunkach staną się idealnym środowiskiem do rozwoju grzybów i pleśni. Mikroorganizmy te niosą duże zagrożenie dla zdrowia domowników, szczególnie w fazie ich szybkiego rozwoju.

Substancje zawieszone w powietrzu

Obecnie można też monitorować jakość powietrza we własnym domu. Na rynku jest wiele urządzeń, które pomagają określić jego jakość. Można je kupić lub wypożyczyć, by zobaczyć, jak kształtują się parametry powietrza, którym oddychamy.

Jakość powietrza można określić za pomocą pomiarów m.in. takich parametrów jak:

• stężenie dwutlenku węgla (CO2),
• stężenie tlenku węgla (CO),
• lotne związki organiczne (LZO, VOC, TVOC).

Zawierają różne substancje chemiczne. Powstają ze środków czyszczących używanych w gospodarstwach domowych, materiałów budowlanych oraz elementów wystroju wnętrz.

• alergeny – pyłki roślin, roztocza,

• smog, czyli:

– cząstki pyłu PM10 – pył zawieszony o wielkości cząsteczek nie większej niż 10 μm. Dopuszczalny poziom określony przez WHO nie przekracza 50 μm/m³.

– cząstki pyłu PM2,5 – pył zawieszony o wielkości cząsteczek nie większej niż 2,5 μm. Dopuszczalny poziom, określony dla krajów Unii Europejskiej i rekomendowany przez WHO, nie przekracza 25 μm/m³. Są to mikroskopijne cząsteczki, które mogą przenikać do układu oddechowego i krwioobiegu.

– cząstki pyłu PM1 – pył zawieszony o wielkości cząsteczek nie większej niż 1 μm. Nie wprowadzono regulacji w kwestii poziomu tych cząstek.

Czym i jak mierzyć?

Oferta domowych urządzeń pomiarowych jest bardzo szeroka. Ich ceny wahają się od kilkudziesięciu do kilkuset złotych. Warto zwrócić uwagę na możliwość rejestracji pomiarów pyłu PM2,5. Będzie on najbardziej miarodajny, gdyż cząstki pyłu o tym rozmiarze głównie występują w powietrzu w Polsce i są największym zagrożeniem. Informacje z mierników są przekazywane przez Bluetooth lub Wi–Fi do aplikacji w telefonie, w której można je śledzić na bieżąco. Czujniki są kompaktowym, zwykle niedużym urządzeniem, które można postawić w dowolny miejscu. W Internecie jest też wiele aplikacji mobilnych, które podają informacje dotyczące stanu jakości powietrza w danym miejscu w Polsce i pozwalają śledzić zmiany w jego składzie.

Skutki złej jakości powietrza w domu

Złej jakości powietrze i szkodliwe związki w nim zawieszone przenikają do organizmu, co może skutkować wieloma dolegliwościami. Najbardziej narażone na działanie szkodliwych substancji są dzieci oraz osoby w podeszłym wieku. Niektóre objawy mogą występować na co dzień, inne ujawniają się po pewnym czasie i nie są kojarzone z powietrzem.

• podrażnienie oczu, nosa i gardła – to najlżejsze objawy, z którymi spotykamy się na co dzień,
• nawracające zapalenie zatok,
• zaostrzenie i powstawanie nowych alergii, mogące prowadzić do astmy i przewlekłych problemów z drogami oddechowymi,
• przemęczenie, problemy ze snem, bóle głowy,
• zaostrzenie chorób układu sercowo-naczyniowego – składniki smogu uszkadzają układ krążenia już u młodych ludzi, a nawet dzieci,
• choroby nowotworowe – w skład zanieczyszczeń powietrza wchodzą związki chemiczne o udowodnionym działaniu rakotwórczym.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

Opracowanie Redakcja (W.W.). Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.klimatyzacja.pl