BHP przy lutowaniu połączeń miedzianych za pomocą palnika z tlenem

Lutowanie jest jednym ze sposobów łączenia elementów instalacji chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła. Do łączenia materiałów, głównie miedzi, ale także aluminium i mosiądzu, wykorzystywane jest spoiwo (lut), którego temperatura topnienia jest niższa od temperatur topnienia samych materiałów. W odróżnieniu od spawania, gdzie topiony jest materiał rodzimy, w lutowaniu dochodzi tylko do topienia lutu, który wypełnia szczelinę i łączy dane elementy instalacji.

W układach HVAC stosuje się lutowanie twarde, dające mocniejszą spoinę od znanego z elektroniki lutowania miękkiego cyną. Jednak wymaga ono lutów o temperaturze topnienia ponad 450° C. Wykorzystuje się kilka metod lutowania - najczęściej płomieniową oraz rezystancyjną. Metoda płomieniowa, ze względu na stwarzane zagrożenia, wymaga przestrzeganie odpowiednich przepisów BHP.

BHP przy lutowaniu twardym płomieniowym

Lutowanie twarde tzw. metodą 912 to najpopularniejszy sposób łączenia miedzianych elementów instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych. Wykonane połączenia charakteryzują się szczelnością oraz odpornością na drgania i różnice temperatur. Jako spoiwo wykorzystywany jest głównie lut miedziano- fosforowy (zawierający dodatkowo srebro). Temperatura lutowania przy użyciu tego spoiwa wynosi 650-820°C. Do podgrzania łączonych elementów stosowany jest specjalny palnik, zasilany gazem propan-butan oraz tlenem z dwóch butli, znajdujących się pod ciśnieniem. Wysokie temperatury, użycie otwartego ognia oraz niebezpiecznych gazów pod ciśnieniem sprawiają, że technik wykonujący lutowanie musi bezwzględnie przestrzegać przepisów BHP. Ich zlekceważenie może skończyć się poparzeniami, pożarem lub nawet eksplozją butli z gazami.

Zasady bezpieczeństwa pracy przy lutowaniu twardym metoda płomieniową obejmują:

• Czynności przed rozpoczęciem lutowania. Przygotowanie rękawic i okularów ochronnych, oraz podręcznego sprzętu gaśniczego - w praktyce jest to koc gaśniczy i gaśnica proszkowa. Ustawienie butli w stojaku lub na wózku tak, aby były chronione przed przewróceniem i niekontrolowanym wydostaniem się jakiegokolwiek gazu oraz przed działaniem promieni słonecznych. Kontrola stanu węży gazowych i reduktorów oraz prawidłowości połączeń z reduktorami. Upewnienie się, że nie istnieje zagrożenie zapalenia się elementów znajdujących się w pobliżu miejsca lutowania. Butle gazowe powinny być umieszczone w odległości nie mniejszej niż 10 m od źródeł otwartego ognia i 1 m od grzejników zamkniętych. Należy je wymienić przy nadciśnieniu pozostałości gazu co najmniej 50 kPa.
• Zalecenia dotyczące wykonywania lutowania. Założyć rękawice i okulary ochronne. Węże spawalnicze należy prowadzić w sposób nie powodujący ich załamania. Do czyszczenia lub przepychania dyszy palnika stosować tylko przetyczki miedziane, mosiężne lub aluminiowe. Zapalanie palnika i regulację płomienia wykonać zgodnie z instrukcją obsługi. W przypadku cofnięcia się płomienia należy niezwłocznie zamknąć kolejno: zawór palnika do gazu palnego, zawó palnika do tlenu, a następnie palnik zanurzyć w wodzie. Gdy palnik jest już zimny, a węże nieuszkodzone, przedmuchać węże i palnik. Wtedy można go ponownie zapalić.
• Czynności po zakończeniu lutowania. Zgaszenie palnika, zamknięcie zaworów w butlach, otworzenie zaworów na palniku po ustaniu wypływu gazów, zamknięcie zaworu na palniku, poluzowanie śrub nastawczych reduktorów, sprawdzenie czy w pobliżu stanowiska pracy nie został zaprószony ogień.
• Czynności zabronione: Butli z tlenem oraz propanem-butanem nie wolno używać w pozycji leżącej: kąt nachylenia nie może przekroczyć 45°. Zabronione jest zatłuszczanie butli tlenowych, reduktorów i zaworów, używanie nieszczelnych butli, reduktorów lub palników, przedłużanie węży bez zastosowania właściwych łączników metalowych, stosowanie węży krótszych niż 5 m, umieszczanie butli na rusztowaniach, toczenie poziomo, przewracanie lub uderzanie w butle z gazami, odkładanie zapalonego palnika lub wypuszczanie go z rąk (palnik należy zgasić lub odłożyć na odpowiednią podstawkę), pozostawianie palnika pod ciśnieniem po zakończeniu pracy, umieszczanie węży spawalniczych na plecach i ramieniu, samodzielne naprawianie palników i reduktorów, stosowanie węży do gazów, dla których nie są przeznaczone.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

Opracowanie redakcja : (P.H.)

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.klimatyzacja.pl