Odpowiedzialność sprzedawcy, czyli rękojmia

Dokonując zakupu jakiegokolwiek towaru, każdy konsument wchodzi w interakcję ze sprzedawcą i w sposób trwały zostaje związany z nim na mocy przepisów o rękojmi. Podstawową różnicą między gwarancją, a rękojmią jest ich umocowanie prawne. Przyznanie gwarancji jest aktem dobrowolnym gwaranta. I z reguły jest nim wytwórca. Prawo do realizacji rękojmi powstaje automatycznie w chwili dokonania zakupu na mocy przepisów prawa.

Definicja rękojmi

Rękojmia jest obligatoryjnym i niezbywalnym prawem. Wywołuje odpowiedzialność sprzedawcy wobec kupującego. Odpowiedzialność za wady oferowanych dóbr i usług. Wady mogą być dwojakiej natury. Mogą zaistnieć jako wady fizyczne lub wady prawne.

Czym różnią się rękojmia i gwarancja?

• Podstawową dyferencją obu narzędzi konsumenckich jest ich korelacja z uzusem prawnym. Zaistnienie prawa do rękojmi jest automatyczne i implikowane jest przez przepisy polskiego prawa. Gwarancja zaś wynika z postanowienia gwaranta o udzieleniu ochrony.
• W związku z powyższym postanowienia o rękojmi dotyczą sprzedawcy, a gwarancję egzekwuje się od producenta. Sprzedawca lub importer oczywiście może odpowiadać z tytułu gwarancji pod warunkiem, że jest autorem dokumentu gwarancyjnego w całym znaczeniu tego słowa.
• Kolejną odmiennością obu zabezpieczeń jest zakres wad, jakie mają swój udział w oddziaływaniu na przedmiot. Za wady fizyczne odpowiada gwarancja a rękojmia oprócz tych pierwszych za wady prawne. Wady fizyczne leżą wewnątrz przedmiotu, natomiast wady prawne mogą powstać w wyniku działania osób trzecich.
• Rękojmia i gwarancja, zgodnie z postanowieniami Kodeksu cywilnego trwają dwa lata, ale w wypadku rękojmi jest to termin niezmienny. W wypadku gwarancji może zostać zmieniony według woli gwaranta.
• W wyniku reklamacji z tytułu rękojmi, po usunięciu wady lub wymianie rzeczy na nową, czas na kolejne działania biegnie dalej do nieprzekraczalnej granicy dwóch lat (po odliczeniu okresu, w którym użytkownik nie mógł korzystać z przedmiotu). Analogicznie do powyższego, gwarancja biegnie od nowa.
• Roszczenia z obu tytułów, choć dotyczą tego samego przedmiotu, mogą być różne. Na mocy rękojmi można żądać naprawy uszkodzonej rzeczy, wymiany na nowy egzemplarz lub obniżenia ceny. Gwarancja dopuszcza tylko opcje zawarte w dokumencie gwarancyjnym.
• Korzystanie z obu uprawnień jest niezależne. Znaczy to, że skorzystanie z gwarancji na zakupiony towar nie ogranicza ani nie kasuje możliwości uruchomienia procedury reklamacyjnej z ramienia rękojmi.

Wady przedmiotów i usług

W Kodeksie cywilnym − ustawa z dnia 23.04.1964 − w dziale II. Rękojmia za wady − sprecyzowano oba przypadki wystąpienia wady rzeczy będącej przedmiotem umowy.

1. Wada fizyczna

W paragrafie 1 artykułu 556 ustawodawca wyjaśnia, na czym polega wada fizyczna. Będąc niezgodnością wyrobu lub usługi z podpisaną umową w szczególności rzecz:

a) nie ma właściwości zwyczajowo obserwowanych w innych tego typu przedmiotach i oczekiwanych w rzeczy nabytej.

b) nie można odnaleźć w niej właściwości, o których zaręczał sprzedający.

c) mimo informacji, co do celu zakupu, sprzedawca nie wniósł sprostowania i nabywca podjął niekorzystną dla siebie decyzję.

d) rzecz została wydana jako niekompletna − również z powodu braków w dokumentacji (atestach, certyfikatach i poświadczeniach legalności).

e) §3 rzeczonego artykułu odnosi się do czynności związanych z montażem: rzecz ma wadę z powodu jej montażu niezgodnego ze sztuką lub niewłaściwego uruchomienia

• jeśli czynności zostały wykonane przez sprzedawcę, lub zlecone osobie trzeciej podległej nadzorowi zbywającego

lub

• nawet jeśli czynności te wykonał konsument na podstawie zaleceń przekazanych mu przez sprzedawcę.

2. Wada prawna

Kodeks cywilny odnosi się do przypadku wystąpienia wady prawnej, niestety nie precyzuje jasno, czym ona jest i jakie niesie ze sobą konsekwencje. Można o tym przeczytać w artykule 574 paragrafy 1 i 2.

Jak zatem poradzić sobie z interpretacją wady prawnej?

Istnieją cztery aspekty tego problemu. Wystąpienie wady prawnej zachodzi, jeśli:

a) rzecz jest własnością osoby trzeciej i sprzedawca nie mając do niej praw nie powinien nią rozporządzać

b) na przedmiocie ciężą prawa osoby trzeciej i w tej sytuacji przedmiot może występować jako dowód w sprawie lub postępowaniu wyjaśniającym albo karnym

c) rzecz stanowi zabezpieczenie i z tego powodu nie podlega zbyciu − ograniczenie może powstać np. w wyniku działań komornika

lub

d) sprzedający, kreując sprzedaż, tworzy prawo pozbawione bytu; w praktyce może to być na przykład sprzedaż nieruchomości, w której księdze wieczystej istnieją zapisy świadczące o prawach osób trzecich np. do pierwokupu.

3. Wada istotna

W publikacjach spotyka się często określenie wady istotnej w odniesieniu do meritum wystąpienia samej wady i zakresu jej oddziaływania na postanowienia umowy.

Pochodzi ono z sentencji wyroków i jest używane przez orzecznictwo. Stanowi fragmenty tez wyroków, które poprzez swoje uszczegółowienie pozytywnie wybiegają poza ramy przyjętego prawodawstwa.

Tak więc wada istotna, choć nieistniejąca w legislacji stała się bytem nadrzędnym doprecyzowującym i stopniującym zdarzenia.

Za wadę istotną uważa się taką, która jest powodem wyłączenia możliwości korzystania z nabytej rzeczy.

W szczególności:

a) cechuje się znacznym odstępstwem od funkcjonalności

b) zaburza estetykę przynależną przedmiotowi lub dziełu

c) wpływa na znaczne obniżenie jej wartości

d) efektem jej wystąpienia jest znaczne odstępstwo od postanowień zawartych w zamówieniu.

Czy rękojmię można pominąć?

Z mocy prawa rękojmia jest automatyczną ochroną kupującego i powstaje z chwilą zawarcia umowy. Wyłączenia i ograniczenia rękojmi są możliwe, jednak pod pewnymi względami.

Uwaga!

Jeśli stronami są dwie firmy, wszelkie modyfikacje w obrębie rękojmi możliwe są jedynie pod warunkiem sporządzenia umowy zawierającej odpowiednie zapisy i obie strony przyjmą je. Jeśli kupującym jest konsument, istnieje możliwość skrócenia czasu ochrony maksymalnie do 1 roku, tylko w wypadku, jeżeli przedmiotem transakcji jest rzecz używana. Przepisom o rękojmi podlegają również towary oferowane w trybie wyprzedaży lub objęte promocjami i tak samo, jak w wypadku regularnej oferty przedsiębiorcy mają na rozpatrzenie reklamacji 14 dni kalendarzowych. Jeśli nie wykonają żadnej akcji, racje klienta zostają uznane za uzasadnione, a wysunięte wnioski wykonalne.

Utrata uprawnień do rękojmi

Możliwością, kiedy strona (przedsiębiorca-kupujący) umowy może utracić prawo do skorzystania z postanowień o rękojmi, jest fakt wykrycia wady i zaniechanie w przekazaniu informacji do sprzedawcy o jej wykryciu. Przepisy w tym punkcie nie są zbyt ścisłe, gdyż używa się sformułowania o niezwłocznym powiadomieniu. Pozostaje do rozstrzygnięcia ocena niezwłoczności. Z praktyki prawniczej wynika, że interpretacja niezwłoczności zawiera się w stwierdzeniu − „tak szybko, jak to jest możliwe”. W razie kwestii spornych sąd rozstrzyga o ocenie niezwłoczności i z pewnością praktyka sądownicza przyniesie materiały do porównań zawarte w sentencjach wyroków i być może precedensach w sprawach szczególnie skomplikowanych.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

Opracowanie: (BJ) Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.klimatyzacja.pl