Prawidłowe testowanie szczelności urządzeń chłodniczych
Niedawny, tragiczny w skutkach wybuch pompy ciepła w Chrząstowicach na Opolszczyźnie, wywołał lawinę komentarzy i spekulacji na temat jego prawdopodobnych przyczyn. Przeważa opinia, że do eksplozji mogło dojść na skutek poważnego błędu, popełnionego przez serwisanta podczas kontroli szczelności układu chłodniczego pompy. Dlatego w tym artykule przyjrzymy się dokładniej kwestii poprawnego wykonywania takich testów.
Dlaczego istnieje obowiązek kontroli szczelności pomp ciepła
Pompy ciepła zawierające czynniki chłodnicze z grupy F-gazów (R410A, R407C, R32 oraz nowsze czynniki syntetyczne, np. R454C) wymagają regularnej kontroli pod kątem szczelności. Testy powinien wykonać specjalista posiadający tzw. certyfikat F-gazowy. Obowiązkowa, coroczna kontrola szczelności dotyczy tylko niektórych urządzeń: pomp ciepła typu monoblok, zawierających co najmniej 10 ton ekwiwalentu CO2. (czyli np. 4,8 kg czynnika R410A) oraz pomp typu split zawierających co najmniej 5 ton ekwiwalentu CO2. Takie urządzenia muszą być zarejestrowane w systemie CRO (Centralny Rejestr Operatorów). Przepisy mówią również, że osoba wykonująca testy powinna być wyposażona w elektroniczny przenośny przyrząd do wykrywania nieszczelności, o czułości minimum 5 g/rok, kontrolowany co 12 miesięcy.
Znaczenie corocznych testów szczelności urządzeń chłodniczych
Co prawda kontrola szczelności układu chłodzenia nie jest wymagana przepisami dla wszystkich pomp ciepła, jednak odgrywa bardzo ważną rolę w utrzymaniu optymalnej wydajności systemów chłodniczych. Ponadto wykonywanie corocznych testów jest warunkiem zachowania gwarancji producenta. Nieszczelności w układzie mogą prowadzić do wycieków czynnika chłodniczego, co może wpływać na zdolność chłodzenia (użytkownicy samochodów znają sytuację, gdy nagle klima zaczyna szumieć i słabiej chłodzić). Zmniejszają wydajność pompy ciepła czy klimatyzatora, co prowadzi do wyższych rachunków za energię. Niedobór czynnika chłodniczego powoduje ubytki oleju smarnego, co może skończyć się bardzo kosztowną awarią sprężarki. Ponadto wycieki czynnika chłodniczego są nie tylko szkodliwe dla środowiska, ale także mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi, zaś w przypadku substancji łatwopalnych, takich jak promowany przez Unię Europejską czynnik R290 (propan), stanowią zagrożenie pożarem lub wybuchem.
Test ciśnieniowy systemu chłodniczego
Aby sprawdzić szczelność instalacji chłodniczej, napełnia się ją azotem lub innym obojętnym gazem szlachetnym. Według polskich przepisów ciśnienie testowe wynosi 1,5 wartości maksymalnego ciśnienia roboczego. W systemie klimatyzacji powinno ono wynosić około 3,0 MPa. Następnie napełniony azotem system pozostawia się na około 24 godziny i ponownie mierzy ciśnienie. Jeżeli jego spadek nie będzie większy niż 2% oznacza to, że system klimatyzacji jest w pełni szczelny. Do testowania szczelności zgodnie z przepisami należy wykorzystywać gaz bezpieczny – azot. Jednak zdarzają sie niestety serwisanci próbujący wykorzystać do tego celu tlen. Gaz ten w połączeniu z substancjami łatwopalnymi, znajdującymi się w systemie (nawet olej do smarowania sprężarki) tworzy mieszankę wybuchową. Wg niektórych informacji to właśnie jej samozapłon spowodował tragedię w Chrząstowicach. Dlaczego tlen? Do lutowania połączeń rur miedzianych w systemach chłodniczych wykorzystuje się specjalne palniki, zasilane tlenem technicznym oraz propanem-butanem z butli. Może być kuszące, aby nie ponosić dodatkowych kosztów na zakup butli z azotem, jednak narażamy się takim postępowaniem na śmiertelne niebezpieczeństwo. Obecnie ceny butli 8 l /200 bar z azotem i tlenem są zbliżone i wynoszą ok. 250 zł.
Elektroniczne wykrywacze nieszczelności
Na rynku dostępna jest cała gama elektronicznych wykrywaczy (testerów) nieszczelności w układach chłodzenia. Profesjonalne mierniki wykrywają wszystkie rodzaje stosowanych czynników chłodniczych. Wyposażone są w beziskrowe czujniki gazów (np. TGS 2630C-00 firmy Figaro, światowego lidera w tej branży) z grzałką powodującą szybkie odparowanie gazu, który do niej wniknął podczas pomiaru oraz mikroprocesor ze specjalnym oprogramowaniem. Dzięki temu takie testery są bardzo czułe i dokładne. Wykrywają ubytki czynnika chłodniczego na poziomie 4 g/rok czyli mniejsze, niż wymagają przepisy dotyczące obowiązkowych kontroli pomp ciepła.
Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki
Opracowanie redakcja : (Ł.G.)
Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.klimatyzacja.pl
