Przeciwpyłowe filtry do wentylacji czy jej wprowadzenie ma szansę poprawić jakość powietrza, którym oddychamy?

Na co dzień w mediach słyszymy o tym, że zanieczyszczania powietrza mają ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Ostrzeżenia i alerty smogowe przychodzą do nas w SMS-ach, aplikacjach i pojawiają się w lokalnej prasie. Rozwój badań w zakresie zanieczyszczeń doprowadził do wdrażania od 2017 roku nowych norm w zakresie klasyfikacji filtrów powietrza. W poradniku przybliżamy temat „nowych norm” i tego, dlaczego warto stosować je już teraz.

 

Jakość powietrza zewnętrznego w Polsce

Środowisko zewnętrzne to miejsce, w którym spędzamy czas, przemieszczając się między domem, pracą, szkołą czy sklepem. Jednak większość z nas spędza również czas „na świeżym powietrzu”, spacerując czy biegając. Warto sprawdzić, czy powietrze jest dobre dla wypoczynku, czy nie lepiej wybrać się za miasto lub poczekać na zmianę pogody. Gdzie możemy to sprawdzić? Na stronie Inspekcji Ochrony Środowiska! Jak przeczytamy na ich stronie dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy oraz dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/ WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu, określają kryteria oceny jakości powietrza.

Jak monitoruje się zanieczyszczenia powietrza ?

Ze względu na potrzebę ochrony zdrowia pomiarom podlega 12 wybranych substancji:

  • dwutlenek siarki (SO2),
  • dwutlenek azotu (NO2),
  • tlenek węgla (CO), • benzen (C6H6), • ozon (O3),
  • pył drobny PM10 (o średnicy do 10 µm),
  • pył drobny PM2,5 (o średnicy do 2,5 µm),

metale ciężkie: 

  • o  ołów (Pb),
  • o  arsen (As),
  • o  nikiel (Ni),
  • o  kadm (Cd) oznaczane w pyle PM10
  • o  benzo(a)piren oznaczany w pyle PM10.

Rozróżniamy 3 poziomy stężeń, które nie powinny być przekraczane:

  • Poziom dopuszczalny- jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany; poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza.
  • Poziom docelowy- jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych; poziom ten ustala się w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego wpływu danej substancji na zdrowie ludzi, lub środowisko jako całość.
  • Poziom celu długoterminowego- jest to poziom substancji, poniżej którego, zgodnie ze stanem współczesnej wiedzy, bezpośredni szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi lub środowisko jako całość jest mało prawdopodobny; poziom ten ma być osiągnięty w długim okresie czasu, z wyjątkiem sytuacji, gdy nie może być osiągnięty za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych.

Sprawdź aktualny poziom zanieczyszczeń

Na stronie powietrze.gios.gov.pl/pjp/current możesz sprawdzić bieżące dane pomiarowe pokazane jak na poniższej mapie. Ocena jakości powietrza jest prowadzona zgodnie z obowiązującym prawem europejskim. Mapa pokazuje Polski indeks jakości powietrza, indeksy pyłu PM10 i PM2,5 oraz indeksy SO2, NO2 i O3. Dodatkowo możemy otrzymać informację o pomiarach stężeń benzenu i CO. Warto wiedzieć, że nie dla każdej stacji zobaczymy wszystkie pomiary, jest to zależne od wyposażenia danego miejsca pomiarowego. Poszczególne kolory kropek na mapie w zależności od wybranego typu zanieczyszczenia mieszczą się w parametrach określonych tabelą. Zakresy przedstawione w tabeli odnoszą się do stężeń 1-godzinnych. Brak indeksu zazwyczaj wskazuje na sytuacje gdzie stacja nie prowadzi automatycznych pomiarów zanieczyszczenia, które w danym zakresie decyduje o jakości powietrza na terenie województwa. Sprawdzając Polski indeks jakości powietrza możemy, odnieść kategorię do zaleceń zdrowotnych podanych na stronie.

Lokalnie - dokładnie

Warto również zapoznać się z Wojewódzkimi Inspektoratami Ochrony Środowiska. Na stronie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Łodzi możemy znaleźć raporty dobowe, tygodniowe, 30-dniowe i od początku roku wybranych cząstek w konkretnej lokalizacji.

Poziomy zalecane przez WHO PM2.5 ≤ 10μg/m3, PM10 ≤ 20μg/m3 .

Konsekwencje dla zdrowia

Ekspozycja na wysokie stężenie PM może mieć długofalowe skutki zdrowotne. W zależności od wielkości cząstek docierają one do różnych części układu oddechowego i mogą wywoływać pokazane poniżej skutki.

Do głównych skutków zdrowotnych należy zaliczyć:

  • przemęczenie, problemy z pamięcią i koncentracją
  • przyśpieszone starzenie się układu nerwowego
  • problemy z oddychaniem, podrażnienie oczu, nosa i gardła, kaszel, katar, nawracające zapalenia zatok
  • astmę
  • raka płuc
  • częste infekcje drób oddechowych
  • choroby układu krążenia.

Wprowadzenie do nowej normy

Ludzie spędzają około 90% czasu w pomieszczeniach zatem zapewnienie odpowiedniej filtracji powietrza ma ogromny wpływ na jakość życia społeczeństwa. Wprowadzona w 2017 roku nowa norma i jej kolejne wprowadzane do 2020 roku części mają zapewnić nową jakość w doborze filtrów. Norma PN-EN ISO 16890 Przeciwpyłowe filtry do wentylacji ogólnej składa się z następujących części:

  • Część 1: Specyfikacje techniczne, wymagania i system klasyfikacji skuteczności określony na podstawie wielkości cząstek pyłu (ePM);
  • Część 2: Pomiar skuteczności filtracji w funkcji wymiaru cząstek oraz oporu przepływu powietrza;
  • Część 3: Określanie skuteczności filtracji metodą grawimetryczną i oporu przepływu powietrza w zależności od masy zatrzymywanego pyłu;
  • Część 4: Metoda kondycjonowania mająca na celu wyznaczenie minimalnej badawczej skuteczności filtracji w funkcji wymiaru cząstek

W poradniku skupimy się na części 1 tej normy. Opiera się ona o bardziej realistyczną niż stare normy klasyfikację w oparciu o trzy zakresy wielkości cząstek (ePM1, ePM2,5, ePM10).

Co zmienia nowa norma w stosunku do starej?

Już na pierwszy rzut oka widać zupełną zmianę oznaczeń literowo - cyfrowych filtrów. Stosowane dotychczas 9 klas filtrów zostało zastąpione 49 klasami. Nowe klasy odnoszą się do frakcji pyłu (zależne od wielkości cząstek odkładających się w kolejnych częściach układu oddechowego). Frakcje pyłu oznaczono symbolami PM1, PM2,5, PM10 gdzie np. cząstki PM10 to cząstki o wymiarach do 10µm. Filtry podzielono na klasy ISO powiązane ze skutecznością zatrzymywania poszczególnych frakcji cząstek – ePM1, ePM2,5, ePM10 oraz ISO Coarse (filtry zgrubne).

Typy filtrów w nowej normie

Jak już wyżej wspomniano klasyfikacja filtrów w nowej normie dzieli się na dwie części a następnie w każdej z nich na wiele kategorii

  • -ISO Coarse, czyli filtry zgrubne – do tej grupy należą filtry, których skuteczność (podawana jako średnie zatrzymanie pyłu) jest oceniana w sposób grawimetryczny. Ostateczną skuteczność filtracji wyraża się w procentach (tgz współczynnik zatrzymania) i oznacza np. ISO Coarse 35%.
  • -ISO ePMx – w tej grupie filtry zostały podzielone w odniesieniu do ich skuteczności w odniesieniu do frakcji cząstek w pyłach testowych. Prowadzone są badania określone normowo i filtr przypisywany jest do danej grupy.

Eurovent rekomenduje określenie skuteczności filtracji w 3 prostych krokach

  • Określenie kategorii jakości powietrza zewnętrznego – kategorie ODA
  • Określenie kategorii jakości powietrza nawiewanego – kategorie SUP
  • Określenie zalecanej minimalnej skuteczności filtracji

* Sprawdzenie zaleceń dodatkowych

ODA1 –ODA3 – czym są kategorie jakości powietrza zewnętrznego?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określiła zalecane dopuszczalne średnioroczne stężenia poszczególnych poziomów cząstek PM. Na ich podstawie określono kategorie jakości powietrza zewnętrznego ODA. Dane z 2005 roku kształtują się w następujący sposób:

  • PM10 ≤ 20µg/m3
  • PM2.5 ≤ 10µg/m3
  • PM1 – brak wytycznych

I to na ich podstawie ustalono progi zanieczyszczeń w poszczególnych kategoriach.

SUP1 – SUP5 – kategorie jakości powietrza nawiewanego

W procesie projektowym instalacji wentylacji należy uwzględnić typ powietrza nawiewanego do pomieszczeń, może ono pochodzić ze środowiska zewnętrznego lub podlegać recyrkulacji z innych, lub tego samego pomieszczenia.

Określenie zalecanej skuteczności filtracji

Na podstawie ustalonych przez projektanta kategorii ODA i SUP należy odczytać określaną skuteczność filtracji.

Przy filtracji wielostopniowej

  • minimalne wymagania dla ostatniego stopnia filtracji ISO ePM1 50%
  • minimalne wymagania dla ostatniego stopnia filtracji ISO ePM2,5 50%

Czy da się przyrównać stare do nowego?

Aby ułatwić prace projektantom, wiele firm produkujących filtry tymczasowo podaje przy produktach klasy zgodnie z nową i starą normą. Jednak po przeczytaniu całości tekstu wyraźnie widać, że korzystanie z nowej normy daje szansę na lepsze zadbanie o zdrowie użytkowników wentylowanych pomieszczeń. Można również znaleźć tabele przyrównujące stare kategorie do nowych jednak są one między sobą niespójne.

Najlepsze produkty w swoich kategoriach, wybrane na podstawie opinii ekspertów oraz ilości sprzedanych sztuk.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

 Opracowanie redakcja (J.G)

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.klimatyzacja.pl